90
34. O’TMISHNI TITKILAMASLIK
Tarixini
bilmagan millat, kelajagini ko’ra olmaydi.(Hikmat).
1990 yilda Oshkoralik qo’mitasida imtiyozlar masalasini muhokama qildik va imtiyozlarni bekor
etish hamda tarixni qayta yozish haqidagi masalani sessiyaga olib chiqishni qarorga bog’ladik.
Turli bahonalar bilan o’sha kungi majlisda qatnashmagan raisimiz Erkin Vohidov ertasiga׃
-Juda yaxshi taklif,-
deb aytdi va borib, Karimov bilan maslahatlashibdi. Keyin kelib׃
-Taklifingiz oqsoqolga yoqdi, sizni kutmoqdalar,-dedi.
-Taklif meniki edi, ammo uni qo’mita a’zolari qo’lladilar va endi qo’mitaning taklifiga aylandi,-
dedim Erkin
akaning borib, Karimov bilan gaplashganidan norozi bo’lib.
-Men o’zim borganim yo’q, chaqirdilar, taklif sizdan chiqqanini ham oqsoqoldan eshitdim,-dedi
Erkin aka.
Borsam, Karimov׃
-Imtiyozlar deganda nimani nazarda tutayapsiz?,-dedi.
-Sovet davrida mulozimlarga berilgan barcha imtiyozlar,
jumladan, qahramonlik unvonlaridan
tortib, barcha ordenlar hamda adib va yozuvchilarga berilgan hamma unvonlar…Chunki har
qanday orden, medal va unvon ortida imtiyoz bor. Moskvada va Boltiq bo’yi jumhuriyatlarida ham
ana shunday imtiyozlardan voz kechilmoqda. Chunki bu imtiyozlar kommunistik partiyagagina
xizmat qilganlarga berilgan, xalqqa
xizmat qilganlarga emas,-dedim.
Mana shu gap Karimovga yoqmadi. Chunki yuzida va gapirish ohangida o’zgarish yuz berdi, lekin
baribir o’zini tutib gapirdi
׃
-Partiya kimdan iborat edi? Xalqdan. Partiyaga xizmat qilish, bu xalqqa xizmat qilishdir.
Imtiyozlar esa o’z-o’zidan yo’qoladi. Orden-medallarning nomini almashtiramiz. Shu bilan ularga
bog’liq imtiyozlar ham yo’q bo’lib ketadi. Bu ishni asta-sekinlik bilan amalga oshirishni o’zimga
qo’yib beringlar. Lekin tarixni qayta yozish degan gapga qo’shilmayman. O’tmishni titkilamaslik
kerak, oldinga qarab ketaverish kerak. O’tmishda xatolar bo’lsa, qolib ketaveradi.
Orqaga
qarashdan, xato qidirishdan foyda yo’q!
Gapning ochig’i menga “o’tmishni titkilamaslik” iborasi qattiq botdi. O’tmishga to’g’ri baho
bermasdan, oldinga ketish mumkin emas. Xatolarni tahlil etmasdan, xato qilmaslik yo’lini topish
mushkul.
Mana shu fikrlar tinchlik bermagani uchun Leninning odamlarni qirib yuborish haqidagi sirli
buyruqlari, amirlik va xonliklar davridagi ayanchli ahvolimiz, sovet davridagi vaziyat haqida bir
nechta maqolalar yozdim. Lekin bu maqolalar gazetalar bilan birga sarg’ayib ketdi…
91
Sessiyada Karimovni prezidentlikka saylash chog’ida farg’onalik deputat Inomjon Tursunov bir
dasta qog’ozni ko’tarib, o’rtaga chiqdi va Karimov Qashqadaryoda kommunistik
partiyaning
birinchi kotibi bo’lganda qo’shib yozishlar avj olgani, ammo negadir unga chora ko’rishmagani
haqida gapira boshladi.
Sessiyaga raislik qiluvchi Mirzaolim Ibrohimov׃
-Uka, o’tmishni titkilamang, bugundan gapiring,-dedi.
Zalda o’tirgan hukumat odamlari ham bu iborani takrorlay boshladilar. Menga yaqin
o’tirganlardan biri׃
-Titkilash tovuqning ishi,-dedida “xi-xi”lab kuldi.
Shu bilan Karimovning qilmishi titkilanmay qoldi. Bu esa, O’zbekistonga, o’zbek
xalqiga
qanchalik qimmatga tushganini ko’rib turibmiz…
Surxondaryo viloyatining 348-Qumqo’rg’on saylov okrugudan saylangan xalq depuati Aliv 1991
yil, 7-
sessiyada׃
-Shu yilning 18-21 Avgust kunlari mamlakatda davlat to’ntarishi bo’ldi. Shu masala bo’yicha ham
O’zbekistonning adresiga juda ko’p toshlar otildi. Men bu borada boshqa jumhuriyatlarda bo’lgani
kabi bizda ham deputatlar buni muhokama qilib, o’z fikrlarini bildirishlarini iltimos qilardim.
Chunki men o’zim “Axborot”da ko’rdim, mana shu erda o’tirgan katta mansabli deputatlar
Yanaevning O’zbekiston va Qozog’istonda tartib bor, degan gaplarini “Mana, bu Yanaev
tomonidan bizga berilgan katta baho” dedilar va bu gaplari mening qulog’imdan ketgani yo’q.
Adashgan bo’lsam kechirim so’rayman, lekin shu masala bo’yicha fikrlaringizni
bildirishlaringizni so’rayman,-dedi.
O’shanda Karimovning davlat to’ntaruvchilari bilan hamkorligi-jinoyati masalasi Moskvada kun
tartibida edi. Karimov javobgarlikka tortilishi uchun bir qadam qolgandi.
-GKChP avgustda bo’lgan bo’lsa, oradan qariyb uch oy vaqt o’tdi, bu orada biz mustaqil bo’ldik,
bu odamlarga nima bo’lgan o’zi, nega o’tmishni titkilaydilar?,-degan edi yozuvchi Primqul
Qodirov o’shanda surxondaryolik deputatga javoban.
1990 yillarning boshida ba’zi yosh yozuvchilar G’afur G’ulom,
Hamid Olimjon va boshqalar
haqida haqiqatni aytaylik, Hamid G’ulom, Ramz Bobojon, Mirmuhsin kabilar ham o’lib
ketmasdan ularning kimliklarini yuzaga chiqa
raylik deyishganda׃
-O’tmishni titkilamang,-degan javob olishgandi…
Inqirozga uchragan o’zbek muxolifati tarixini tahlil etaylik, xatolarimizni ko’rib chiqib, shundan
xulosa qilaylik degan fikrlarga qo’shildim. Chunki butun tariximiz yolg’onlarga to’lib
ketgani
uchun muxolifat tarixini ham bir-ikki odam yolg’onga aylantirmoqda edi. Shuning uchun
muxolifat faoliyatida qatnashganlarning yozganlarini to’play boshladim. Hamma o’z bilganini
92
aytsa va yozsa, uni tahlil qilgan tarixchilar haqiqatni topib oladilar. Qolaversa, o’zimiz ham bularni
muhokama qilib, xatolardan saboq olishimiz mumkin. Ammo har tomondan sadolar kela boshladi׃
-O’tmishni titkilamaylik!
Ko’rayapsizmi, 70 yil oldingi gap haqida gapirilsa ham, 7 yil oldingisi haqida aytilsa ham, 7 kun
oldingi xatolar tilga olinsa ham ayni ibora ishlatilmoqda.
Demak, Karimov o’tqazgan daraxt mevasini beribdi. Chunki o’tmishini titkilamagan millat
o’zining kimligini bilmaydi. Ko’zi ko’r bo’lib qoladi. Bu esa manqurtlik demakdir.
“O’tmishni titkilamang!”
Bu gapni a
ytib kelayotganlarga nima deyish mumkin׃ modomiki, manqurtlikni ixtiyor etayotgan
bo’lsangiz,
demokratiya, nima ham deymiz, o’tmishdan qo’lingizni yuvib, qo’ltig’ingizga uring
va oldinga qarang, qop-qorong’u kelajakni ko’rasiz!
Do'stlaringiz bilan baham: 
