Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

 
Quyidagi tayanch so„zlarga ta‟rif bering 
 
Bank ta‘sischisi 
Bank aksiyadori 
Bank manfaati 
Mijoz manfaati 
Ochiq turdagi aksiyadorlik banki 
Yopiq turdagi aksiyadorlik banki 
Bank foydasi
Bank zarari 
Bank vasiysi 
Vasiy huquqlari 
Ekvivalent mablag‗ 
Bank ochish 
Banklarni tugatish 
Bankni majburiy tugatish 
Bankni ixtiyoriy tugatish 
Bank litsenziyasi 
Litsenziyani bekor qilish 
Litsenziyani qaytarib olish 
Litsenziyani to‗xtatish 
O„z bilimini tekshirish bo„yicha savollar 
 
- Tijorat banklari iqtisodiyotga qaysi jihatlari bilan ta‘sir ko‗rsatadi? 
- Xususiylashtirish sharoitida banklarning o‗rni va rolini ko‗rsating? 
- Banklar faoliyatini erkinlashtirish deganda nimani tushunasiz? 
- Tijorat banklari faoliyatini tashkil qilish asoslarini keltiring? 
- Qanday shartlar bajarilganda banklar faoliyatini olib borishga 
litsenziya beriladi? 
- Litsenziya chaqirib olinishi mumkinmi? 
- Markaziy bank bilan tijorat banklarining munosabatlarini keltiring 
va asoslang? 
- Tijorat 
banklarining 
ustav 
kapitali 
minimal 
miqdoriga 
qo‗yiladigan talablarni tushintirib bering?
- Tijorat banklarining funksiyalarini keltiring? 
111
To„rtinchidan,
bank zaruriy kapitalining miqdori kredit resurslari 
bozorining rivojlanganlik darajasiga va O‗zbekiston Respublikasi 
Markaziy banki olib borayotgan pul-kredit siyosatiga ham bog‗liq. Bo-
zor munosabatlarni rivojlantirish sharoitida O‗zbekiston Respublikasi 
Markaziy bankining tijorat banklariga mustaqil kredit siyosatini olib 
borishga yo‗l ochib berishi natijasida tijorat bankining kredit resurslariga 
bo‗lgan talabini qondirish osonlashdi va bankning zaruriy o‗z 
mablag‗lari darajasi kamayadi. Lekin yetarli darajada moliya bozorining 
rivojlanmaganligi, kredit resurslarga bo‗lgan ehtiyojning yuqoriligi 
banklarning o‗z mablag‗larini doimiy tarzda oshirishini talab etadi. 
Banklarning o‗z mablag‗lari tijorat banklari faoliyatida muhim 
ahamiyat kasb etadi. Bank ustav kapitali miqdorining o‗zgarishi ustav 
kapitali miqdorining oshirilishi yoki kamaytirilishi shakllarida amalga 
oshirilishi mumkin. 
Banklarning o‗z mablag‗lari miqdorini oshirishda 
2 usul
ishlatilishi 
mumkin: qo‗shimcha aksiyalar chiqarish va ularni joylashtirish yoki 
chiqarilgan aksiyalarning nominal qiymatini oshirish. 
Birinchi usul
bank ustav kapitali miqdorining oshirilishi qo‗shimcha aksiyalarni 
chiqarish, ularni joylashtirish yoki aksiyalar nominal qiymatini oshirish 
yo‗li bilan amalga oshirilishi mumkin. Bu yo‗l bilan foydani jamg‗arish, 
bankning zaxira va boshqa fondlarini jadallashtirilgan tarzda 
shakllantirish va ularni keyinchalik kapitalga aylantirish shaklida ro‗y 
beradi. Bunda yil oxirigacha foydaning bir qismi to‗g‗ri kapitalga 
aylanishi ham mumkin. Bu usul ancha arzon, yangi paychilar jalb qilish 
yoki aksiya chiqarish borasidagi qo‗shimcha xarajatlarni talab etmaydi. 
Lekin foydani jamg‗arish joriy yilda aksionerlarga to‗lanadigan 
dividendlar miqdorining kamayishiga olib kelishi mumkin.