Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Vasiy tayinlangan paytdan boshlab: 
a) bank boshqaruvi, kengashi va aksionerlar umumiy yig‗ilishining 
vakolatlari to‗xtatiladi va bu vaqtlar vasiyga o‗tadi; 
b) vasiylik o‗rnatilgan bankning nomidan ish ko‗radi.
81
qaytarib berish sharti bilan o‗z mamlakatida pul depozitlari va boshqa 
boyliklarni qabul qilish huquqiga egaligini tasdiqlovchi xat; 
- bank nazorati organining muassis bankning o‗zi joylashgan va, 
ro‗yxatdan o‗tkazilgan joyda nazorat ostida ekanligi haqidagi yozma 
tasdiqnoma; 
- muassis bankning oxirgi uch moliya yili uchun tuzilgan, auditorlik 
firmasi tasdiqlagan yillik hisobotlari, shu jumladan, foyda va zararlar 
haqidagi konsolidatsiyalangan balansi va hisoboti; 
- bank nazorati organi muassis bank tashkil etayotgan bankning 
ustav kapitalida ishtirok etishi uchun bergan yozma ruxsatnomasi yoki 
bunday ruxsatnoma muassis bank mansub bo‗lgan davlatning qonun 
hujjatlariga muvofiq talab etilmasligining yozma tasdig‗i. 
Faoliyat yuritib turgan banklar ustav kapitalidagi hissa xorijiy 
shaxslar tomonidan sotib olinayotganda ham ushbu hujjat xorijiy shaxs 
tomonidan Markaziy bankka taqdim etilishi lozim bo‗ladi. 
Bulardan tashqari, xorijiy muassislar O‗zbekiston Respublikasida 
yangi tashkil etilayotgan yoki faoliyat yuritayotgan banklarning ustav 
kapitalida ishtirok etgan taqdirda: 
- xorijiy norezidentning to‗lovga qobiliyatliligi to‗g‗risida unga 
xizmat ko‗rsatuvchi bank tomonidan berilgan tasdiqnoma; 
- O‗zbekiston Respublikasi hududida bank tashkil etilishida ishtirok 
etish uchun mazkur mamlakat nazorat organining roziligi; 
- muassis mansub mamlakatning savdo reyestridan ko‗chirma yoki 
yuridik maqomini tasdiqlovchi boshqa muqobil hujjat. 
Xorijiy kapital ishtirokidagi banklarda bank kengashining kamida 
bitta a‘zosi O‗zbekiston Respublikasining fuqarosi bo‗lishi lozim. 
O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki bank tashkil etish uchun zarur 
bo‗lgan barcha zarur hujjatlarni talab qilishga haqli bo‗ladi. Taqdim 
etilgan hujjatlar Markaziy bank tomonidan ikki oy muddat ichida ko‗rib 
chiqilishi kerak. 
Markaziy bank bank faoliyati bilan shug‗ullanishi uchun dastlabki 
ruxsatnoma berish masalasini hal etish jarayonida tashkil etilayotgan 
bank muassislarining moliyaviy imkoniyatlari va nufuziga, bank 
rahbarligiga taklif etilayotgan shaxslarning kasbiy mahoratiga, biznes va 
moliyaviy reja ko‗rsatkichlariga, tashkil etilayotgan bankning binolar va 
uskunalar bilan ta‘minlanganlik darajasiga ham e‘tibor qaratadi. 
Bank ochilgunga qadar lokal, elektron tarmoq bilan ta‘minlangan 
bo‗lishi, dasturiy ta‘minotning tarmoq variantining Markaziy bank 
tomonidan litsenziyalanishi, bank hisob-kitoblar markazi bilan barqaror 

---

82
ishlaydigan alohida aloqa kanali bilan ta‘minlanishi, kompyuterlarga, 
modemlarga, dasturiy ta‘minot va texnikani ishlatish bo‗yicha ta‘lim 
olgan mutaxassislarga ega bo‗lishi shart.
Banklar 
va 
ularning 
filiallari 
binolarining 
muhofazasi 
ta‘minlanganligi hamda muhandis-texnik qo‗riqlash vositalari bilan 
jihozlanganligi, dasturiy mahsulotlarning tayyorligi yuzasidan xulosa 
berish Vazirlar Mahkamasining 2014-yil 10-martdagi 56-son qarori 
bilan tasdiqlangan binoning Markaziy bank talablariga muvofiqligi, 
asbob-uskunalar, kassa uzelining tayyorligi va dasturiy-texnik vositalar 
bilan jihozlanganligi to‗g‗risida xulosa berish tartibi to‗g‗risidagi 
nizomga muvofiq amalga oshiriladi. 
«Qimmatli 
qog‗ozlar 
bozori 
to‗g‗risida»gi 
O‗zbekiston 
Respublikasi qonunining 49-moddasiga asosan, yuridik yoki jismoniy 
shaxs yoxud o‗zaro kelishuv bilan bog‗langan yoki bir-birining mol-
mulkini nazorat qiluvchi yuridik va jismoniy shaxslar guruhi tomonidan 
bir yoki bir necha bitim natijasida bank aksiyalarining 5 foizdan ortig‗ini 
olish O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki xabardor qilinishini, 20 
foizdan ortig‗ini olish esa oldindan uning roziligini olishni talab qiladi.
Ovoz beruvchi aksiyalarning egasi bo‗lgan aksiyadorlar soni o‗ttiz 
kishidan kam bo‗lgan aksiyadorlik jamiyati shaklida tashkil etilgan 
banklarda kuzatuv kengashi vazifasi bank ustavi bilan aksiyadorlarning 
umumiy yig‗ilishi zimmasiga yuklanishi mumkin. 
Aksiyadorlari soni 500 tagacha bo‗lgan aksiyadorlik jamiyati 
shaklidagi banklarning kengashi tarkibi kamida besh a‘zodan, 
aksiyadorlari soni 501 tadan 1000 tagacha bo‗lgan banklarda kamida 
yetti a‘zodan va aksiyadorlari soni 1000 tadan ortiq bo‗lgan banklarda 
kamida to‗qqiz a‘zodan iborat bo‗lishi lozim. 
Tijorat banki aksiyadorlik jamiyati shaklida tashkil etilayotgan 
muassislardan biri yoki o‗zaro bog‗liq bo‗lgan shaxslar tomonidan bank 
aksiyalarining 5 foizdan ortig‗ini sotib olayotgani haqidagi xabar, agar 
bank aksiyalarining 20 foizidan ortig‗i sotib olinayotganida esa bunga 
rozilik berishni so‗rovchi iltimosnoma taqdim etilayotgan hujjatlar. 
Davlat ro‗yxatidan o‗tkazish hamda bank operatsiyalarini amalga 
oshirishga litsenziya olish uchun muassislar oldiga quyidagi talablar 
qo‗yiladi: 
- litsenziya berish va bankni davlat ro‗yxatidan o‗tkazish to‗g‗risida 
vakolatlari muassislar tomonidan yozma ravishda tasdiqlangan vakil 
shaxs tomonidan imzolangan arizani taqdim etilishi; 
95
Tugatuvchi tomonidan qonunchilik talablari buzilgan hollarda Markaziy 
bank boshqa tugatuv komissiyasini yoki tugatuv komissiyasi a‘zolarini 
tayinlashi mumkin. Tugatuv komissiyasi faoliyati va tugatuv 
jarayonlarini Markaziy bank doimo nazorat qilib boradi. Bankni tugatish 
bilan bog‗liq bo‗lgan barcha xarajatlar mazkur bank hisobidan amalga 
oshiriladi.