Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

VII BOB. KREDITLASHNI TASHKIL ETISH ASOSLARI 
 
1-
§
. Tijorat banklarida kreditlashni tashkil qilish.
Kreditlash tamoyillari 
O‗zbekiston Respublikasi hududida xo‗jalik yurituvchi subyektlarga 
kredit berish tijorat banklari tomonidan «Banklar va bank faoliyati 
to‗g‗risida»gi qonun asosida va boshqa me‘yoriy hujjatlarga muvofiq 
ravishda amalga oshiriladi. Kreditlar O‗zbekiston Respublikasining 
«Korxonalar to‗g‗risida»gi qonuniga asosan kredit o‗z kapitali va 
mustaqil balansiga, yuridik shaxs huquqiga ega bo‗lgan mustaqil 
xo‗jalik yurituvchi subyektlarga beriladi. Kredit qarz oluvchi va qarz 
beruvchi o‗rtasidagi pul mablag‗ini to‗lovlilik, muddatlilik, maqsadlilik 
va qaytib berishlik asosida vaqtincha foydalanishga berish bilan bog‗liq 
iqtisodiy munosabatlarni o‗zida ifoda qiladi. Tijorat banklari xo‗jalik 
yurituvchi subyektlarga, ularning mulkchilik shakllaridan qat‘i nazar, 
shartnoma asosida qisqa va uzoq muddatli kreditlar beradi. Kredit 
mijozning hisob-kitob varag‗i joylashgan bankda beriladi. Zarar ko‗rib 
ishlaydigan, nolikvid balansga ega bo‗lgan xo‗jalik yurituvchi 
subyektlarga kredit berilmaydi, ilgari berilgan ssudalar esa belgilangan 
tartibda muddatidan ilgari undirib olinadi. Kredit resurslaridan uzoq 
muddatli moliyaviy nobarqarorlik, xo‗jasizlik va zararlarni qoplash 
uchun foydalanishga yo‗l qo‗yilmaydi. Kredit iqtisodiy munosabatlar-
ning belgilangan tizimi sifatida boshqa pul munosabatlaridan farq qiladi, 
ya‘ni pulning xarajati qaytarib berish sharti bilan amalga oshiriladi. 
Kreditlash jarayoni bir nechta tamoyillar asosida amalga oshiriladi: 

Kreditning muddatliligi 

Kreditning qaytarilishligi 

Kreditning ta‘minlanganligi 

Kreditning to‗lovliligi 

Kreditning maqsadliligi 
Kreditlar muddatiga
ko‗ra qisqa muddatli, o‗rta muddatli va uzoq 
muddatli turlarga bo‗linadi. 
Qisqa muddatli kredit amal qilish muddati 12 oydan oshmaydigan 
ssuda bo‗lib, uning muddatining uzaytirilishi kreditlanayotgan 
tadbirlarni o‗tkazish muddati, ularning qoplanishi va boshqa shartlardan 
kelib chiqqan holda belgilanadi. Qisqa muddatli ssudalar kreditlarning 
233
boshqa turlariga nisbatan likvidliroq hisoblanadi va 1yil muddatgacha 
beriladi. 1 yildan ortiq muddatga berilgan kreditlar, odatda, uzoq 
muddatli kreditlar hisoblanadi. Ba‘zi davlatlar amaliyotida 1 yildan 3 
yoki 5 yilgacha berilgan kreditlar o‗rta muddatli kreditlar, 5 yildan ortiq 
muddatga berilgan kreditlar uzoq muddatli kreditlar deb qaraladi.