Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

omillarga
bog‗liq 
bo‗ladi. Bu omillar sifatida quyidagilarni ko‗rsatish mumkin. 
Birinchidan,
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Markaziy 
banki 
to‗g‗risidagi qonunga muvofiq, bankning o‗z kapitali hajmi uning aktiv 
operatsiyalarining chegaraviy hajmini belgilab beradi. Shuning uchun 
mijozlarga xizmat ko‗rsatishga mo‗ljallangan bank (misol uchun, tarmoq 
banki) belgilangan normativlarga rioya qilgan holda, o‗z doimiy mi-
jozlarining qarz mablag‗lariga bo‗lgan talablarini qondirishi lozim. 
Ikkinchidan,
bank uchun zarur bo‗lgan o‗z kapitali miqdorining 
o‗ziga xos xususiyatlari mavjud. Mayda, lekin son jihatdan ko‗pchilikni 
yirik kredit oluvchi korxonalarni tashkil qiluvchi bankda o‗z mablag‗lari 
nisbatan ko‗p miqdorda kerak bo‗ladi. Chunki yirik mijozlarga xizmat 
qiluvchi banklarda kreditning qaytarilmaslik riski katta bo‗ladi. 
Uchinchidan, 
tijorat bankining o‗z kapitali miqdori, uning aktiv 
operatsiyalari xarakteriga bog‗liq bo‗ladi. Bank olib borayotgan ope-
ratsiyalari katta risklar bilan bog‗liq bo‗lishi, o‗z mablag‗larining nis-
batan ko‗p bo‗lishini taqozo etadi. Bu hol, xususan, innovatsion 
banklarga tegishlidir. Agar bankning kredit portfelida minimum riskli 
ssudalar ko‗pchilikni tashkil qilsa, bankning mablag‗lari nisbatan kam 
bo‗lishi mumkin. 
O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki bankning aktiv ope-
ratsiyalari xarakteriga qarab, bank kapitali va uning turli darajadagi risk-
li aktivlari o‗rtasidagi normativlarni belgilab beradi. 
99
 
 
III BOB. TIJORAT BANKLARINING PASSIV 
OPERATSIYALARI TARKIBI VA ULARNING JOYLASHISHI 
1 -
§
. Tijorat banklarining passiv operatsiyalari va uning turlari 
 
Passivlar va aktivlar bo‗yicha majburiyatlarni boshqarish bankning 
muhim vazifalaridan hisoblanadi. Mablag‗larni jalb qilish yoki ularni 
joylashtirish bilan bog‗liq operatsiyalarning har ikkalasi ham banklar 
faoliyatida muhim ahamiyatga ega. Ularni samarali tashkil qilish banklar 
faoliyatida yuqori natijalarga erishish imkonini beradi. Bank resurslari 
uning passiv operatsiyalari orqali shakllanadi. 
Shu bois bank resurslarini shakllantirish, uning passiv hisob 
raqamlari yoki aktiv-passiv hisob raqamlaridagi pul mablag‗larini 
ko‗paytirish 
bilan 
bog‗liq 
operatsiyalar