Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

bankning to„la iqtisodiy mustaqilligi
dir. Bu 
tamoyilga asosan bank o‗z va jalb etilgan mablag‗lardan mustaqil foyda-
lanishi, mijozlar va omonatchilarni o‗zi mustaqil ravishda tanlashi, kre-
dit siyosatini mustaqil tuzishi va amalga oshirishi, foiz stavkalarini mus-
taqil o‗rnatishi va o‗zgartirishi, daromadlarni mustaqil ravishda taqsim-
lashi va boshqa faoliyat turlarini mustaqil bajarishi mumkinligi ko‗zda 
tutiladi. Banklar faoliyati to‗g‗risidagi amaldagi huquqiy me‘yorlarga 
asosan barcha tijorat banklari o‗z fond va daromadlaridan iqtisodiy ji-
hatdan mustaqil foydalanishlari mumkin. 
Tijorat bankining soliq to‗lagandan keyingi qolgan foydasi 
aksionerlarning umumiy yig‗ilishi qaroriga muvofiq taqsimlanadi. 
Aksionerlarning umumiy yig‗ilishi bankning har turligi fondlarga 
ajratmalarining norma va miqdorini, aksiyalarga to‗g‗ri keluvchi divi-
dend summasini belgilaydi. 
Majburiyatlari bo‗yicha tijorat banki o‗z mablag‗lari va mol-mulki 
bilan javob beradi. Tijorat banki o‗tkazadigan operatsiyalarning riskini 
o‗z zimmasiga oladi. 
Uchinchi tamoyil asosida tijorat bank va mijoz munosabatlari 
yotadi, ya‘ni bank ssuda berayotgan bozor mezonlaridan daromad, risk 
va likvidlik darajalaridan kelib chiqqan holda beradi. 
Tijorat banki faoliyatini olib borishning to‗rtinchi tamoyili 
bank 
faoliyatining tijoratlashuvi
bo‗lib, bunda banklarning tijorat obyekti 
vaqtincha bo‗sh turgan pul mablag‗lari hisoblanadi. Bu pul mablag‗lari 
bankka tegishli bo‗lmagan bo‗lsada, faoliyati davomida bank ularni o‗z 
nomidan joylashtiradi.
Bank tijorati kam investitsiya qilib ko‗proq daromad olish tamoyili-
ga asoslangani uchun uning majburiyatlarining passivlaridagi ulushi 
kam bo‗lishi kerak. 
Tijorat banki kredit berish va investitsiyalarni moliyalashtirish ja-
rayonida iloji boricha ko‗p daromad olishni mo‗ljallaydi.
Undan tashqari bank faoliyatining xavfsizligi ham bank tijoratining 
asosidan biri hisoblanadi. Bank har doim risk bilan bog‗liq faoliyat 
ko‗rsatadi. Bank faoliyatida risk darajasi qancha kam bo‗lsa va xavf-
sizligi yuqori bo‗lsa, bankning daromadi ham shuncha ko‗p bo‗ladi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida banklar faoliyatining yana bir muhim 
tamoyili shundaki, bank iqtisodiy tashkilot sifatida o‗zining kapitali, 
daromadi bilan risk qilishi mumkin, lekin u mijozning daromadi yoki 
kapitali bilan risk qilishi mumkin emas. Qisqacha qilib aytganda, bank 
faoliyati