Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

«umidsiz» deb 
tasniflangan aktivlar uchun
ularning qaytarilmagan asosiy qarz 
(qoldiq) 
summasining 
yuz foizi 
miqdorida 
maxsus 
zaxira 
shakllantirishi lozim. 
Tijorat banki tomonidan ta‘minotga olingan mulkni sotish orqali 
bunday qarzdorlikni bartaraf etish yoki uni qaytarish choralari 
qo‗llanishi lozim. Sifati «substandart», «qoniqarsiz», «shubhali» va 
«umidsiz» deb tasniflangan aktivlar bo‗yicha ehtimoliy yo‗qotishlarni 
qoplashga mo‗ljallangan majburiy zaxiralar 
maxsus zaxiralar 
deyiladi. 
Kredit portfelini berilgan ssudalarning ta‘minlanganlik darajasiga 
qarab quyidagi turlarga, ya‘ni: 
• birinchi darajada ta‘minlangan; 
• boshqa ta‘minotga ega bo‗lgan; 
• to‗liq ta‘minlanmagan; 
• ta‘minlanmagan ssudalarga bo‗lish mumkin. 
Birinchi 
darajada 
ta‘minlangan kreditlar guruhiga to‗liq 
ta‘minlangan kreditlar kiradi Ular: 
• O‗zbekiston Respublikasi hukumati kafolati. 
• O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki kafolati. 
• O‗zbekiston Markaziy banki roziligi bilan birinchi sinf xorijiy 
banklari kafolati. 
• Erkin ayirboshlanadigan valyutadagi garov. 
• 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
davlat 
qimmatli 
qog‗ozlari 
ko‗rinishidagi garov. 
• 
Standartlashtirilgan 
qimmatbaho 
metallar 
qo‗yilmalari 
ko‗rinishidagi garov kabilar bilan ta‘minlanadi. 
Boshqa ta‘minotga ega bo‗lgan ssudalar: 
• mol-mulk garovi; 
• qimmatli qog‗ozlar ko‗rinishidagi garov; 
• boshqa huquqiy va jismoniy shaxslarning kafolat xati kabilar bilan 
ta‘minlanadi. 
To‗liq ta‘minlanmagan kreditlar guruhiga qisman ta‘minlangan 
kreditlar kiradi (ssuda qiymatining 60% idan kam bo‗lmagan miqdorda). 

---

396
asosiy to‗lov manbalari qarz to‗lash uchun yetarli bo‗lmasa; 
ta‘minotni sotishdan kelgan tushum yetarli bo‗lmasa; qarz oluvchining 
joriy moliyaviy holati yoki uning pul mablag‗larining mo‗ljallanayotgan 
oqimi majburiyatlarni qoplash uchun yetarli bo‗lmasa; qarz oluvchining 
kapitali yetarli darajada bo‗lmasa; ushbu sohaga nisbatan tendensiya va 
istiqbollar barqaror bo‗lmasa; ta‘minot qiymati asosiy qarz summasidan 
oshmagan, hech bo‗lmaganda, asosiy qarzning to‗lanmagan summasiga 
teng bo‗lsa; asosiy qarz va foizlar bo‗yicha muddati o‗tgan qarzdorlik 
mavjud bo‗lib, uning muddati 90 kundan oshmagan bo‗lsa. Ushbu 
ko‗rsatkichlardan bittasi mijoz faoliyatida yuzaga kelsa, uning olgan 
krediti bankning kredit portfelida qoniqarsiz kreditlar qatoriga kiritiladi. 
Tijorat banki sifati