Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

 
Quyidagi tayanch so„zlarga ta‟rif bering 
Ta‘minlanganlik
Garov 
Kafolat
Kafillik 
Subsidiar
Sug‗urtalash 
Garov bahosi 
Garov likvidliligi 
Sessiya 
 
O„z bilimini tekshirish uchun savollar: 
 
- Kreditning ta‘minlanganligi deganda nimani tushunasiz va u nima 
uchun zarur? 
- Ta‘minlanganlikning qaysi shakllari mavjud? 
- Bank kafolati deganda nimani tushunasiz? 
- Kafolatning qaysi turlarini bilasiz? 
- Garovning turlarini izohlang. 
- Garovning baholash tartibini tushuntiring.
- Kafillik deganda nimani tushunasiz? 
 

---

354
 
 
X BOB. KREDITLASH JARAYONLARI VA ULARNING 
BOSQICHLARI 
 
1-
§
. Tijorat banklarining kredit siyosati va uning zarurligi 
 
Kreditlashni tashkil etish kredit munosabatlarining ikki subyekti – 
bank va qarz oluvchining o‗zaro majburiyatlari hamda manfaatlarini 
uyg‗unlashtirishni nazarda tutadi. Kreditor sifatida banklarning olib 
boradigan faoliyati ular uchun me‘yoriy bo‗lgan hujjat kredit siyosatida 
o‗z aksini topadi. Tijorat banklari kredit siyosatini mustaqil tuzadilar. 
Har bir bank siyosiy, iqtisodiy, tashkiliy va boshqa jihatlarni 
hisobga olgan holda o‗z kredit siyosatini shakllantirishi, bankning 
kreditlash faoliyati va kreditlarni boshqarishning asosi hisoblanadi. 
O‗zbekiston Respublikasi Markaziy bankining 2000-yil 2-martdagi 
«Tijorat banklari kredit siyosatiga qo‗yiladigan talablar to‗g‗risida»gi 
nizomiga asosan bankning kredit siyosatiga quyidagicha ta‘rif beriladi: 
Bankning kredit siyosati
 
– 
kreditlash jarayonida yuzaga keluvchi 
risklarni boshqarishda bank rahbariyati tomonidan qabul qilinadigan 
choralar va uslublarni belgilovchi hamda bank rahbariyati va 
xodimlarining 
kreditlar 
portfelini 
samarali 
boshqarishga 
doir 
ko‗rsatmalar bilan ta‘minlovchi hujjatdir. Tijorat banklarining kredit 
siyosati kredit menejmentini samarali olib borishning asosi hisoblanadi. 
Bu siyosat bank xodimlarining kredit berish, bankning kredit portfelini 
boshqarish bilan bog‗liq obyektiv standartlarini va mezonlarini aniqlab 
beradi. Kredit siyosatini to‗g‗ri tuzish va olib borish, barcha bo‗limlar 
tomonidan bu siyosat maqsadining aniq tushinilishi bank boshqaruviga 
kredit standartlarini to‗g‗ri olib 
borishiga, yuqori risklardan 
himoyalanishga, 
bank 
imkoniyatlarini 
to‗g‗ri 
aniqlashga 
asos 
hisoblanadi. 
Yaxshi ishlab chiqilgan kredit siyosati kredit riskini boshqarish va 
uni kamaytirishga yaxshi imkon beradi.
Kredit 
siyosatining 
zarurligi 
shundaki, 
bank 
katta 
yoki 
kichikligidan, unda kam yoki ko‗p xodim ishlashidan qat‘i nazar, 
bankda bu siyosat bo‗lishi lozim. Chunki bu siyosat kredit bo‗yicha 
unifitsirlashgan umumiy qoida va tamoyillar va operatsiyalar 
bajarilishining ketma-ketligini ta‘minlaydi. Bankning kredit siyosati 
bankning hamma xodimlari, bank rahbariyatigacha bir xil bo‗lishi lozim. 
367
tomonlarning huquq va majburiyatlari, bu majburiyatlarni bajarilishining 
huquqiy kafolatlari ko‗rsatilgan bo‗ladi. 
Kredit shartnomasi, odatda, yozma shaklda tuziladi va kerakli 
shaxslar tomonidan imzolanadi. Yozma shaklda tuzilmagan kredit 
shartnomasi haqiqiy hisoblanmaydi.
Fuqarolik 
kodeksining 
744-moddasiga 
asosan