75
uning haqini to‘lash evaziga musodara qilinishi ko‘zda tutildi. Bundan
tashqari, eng og‘ir majburiyatlar bekor qilindi. Ijara haqi kamaytirildi. Milliy
masala qisman hal etildi, ya’ni faqat Kataloniyaga cheklangan avtonomiya
berildi, xolos. Koalitsion hukumat ishchilarning ahvolini yaxshilashga
qaratilgan ba’zi tadbirlarni amalga oshirdi. Chunonchi, 8 soatlik ish kuni
belgilandi. Ijtimoiy sug‘urta haqida qonun qabul qilindi.
Tashqi siyosatda Ispaniya Fransiya bilan yaqinlasha boshladi. Italiya
bilan tuzilgan do‘stlik to‘g‘risidagi shartnomani bekor qildi. 1933-yilda Sovet
davlati bilan diplomatik aloqa o‘rnatdi.
So‘l kuchlar koalitsion hukumatining ichki va
tashqi siyosatdagi tadbirlari o‘ng kuchlarni tash-
vishga solib qo‘ydi. Ular qanday bo‘lmasin
hokimiyatni egallashga bel bog‘ladilar. Shu
maqsadda 1932-yilda «Ispaniya avtonom o‘nglar konferensiyasi» (SEDA)ga
birlashdilar. Bu tashkilotda sarmoyadorlar, cherkov va harbiy doiralar
bilan hamkorlik qilayotgan katta yer egalari yetakchilik qilardilar. Bu
tashkilotni ayni paytda dehqonlarning o‘ziga to‘q qismi ham qo‘llab-
quvvatlay boshladi.
Fashistlar esa 1933-yilda «Ispan falangasi» deb atalgan partiya tuzdilar.
O‘ng kuchlar faollashuviga xalq ommasining so‘l kuchlar hukumati (Asanya
hukumati) siyosatidan noroziligi ham sabab bo‘lgan. Hukumatning
islohotlarni o‘tkazishdagi qat’iyatsizligi xalq ommasi ko‘z o‘ngida uning
obro‘sini to‘ka boshladi. Xususan, agrar islohot nihoyatda sustkashlik bilan
hayotga yarim-yorti tatbiq etila boshladi. Masalan, 2 yil davomida atigi 7
mingdan ortiq dehqon xo‘jaligi yer ololgan, xolos.
Buning ustiga iqtisodiy inqiroz tobora chuqurlashib bordi. Natijada
ishsizlar soni 1,5 mln kishini tashkil etdi. Hukumat milliy masalada ham
jiddiy o‘zgarishlar qila olmadi. Armiyani demokratlashtirish haqidagi va’dalar
qog‘ozda qoldi. Katolik cherkov qudratli kuch bo‘lib qola berdi.
1933-yilning oxirida o‘tkazilgan parlament saylovlarida o‘ng partiyalar
g‘alaba qozondilar. Shu tariqa, Ispaniyada fashistik to‘ntarish bo‘lishi
tobora oydinlasha bordi. O‘nglar hukumati avvalgi islohotlarga qarshi
tadbirlar o‘tkaza boshladi. Chunonchi, cherkovga qarshi qonun bekor
qilindi va ruhoniylarga beriladigan davlat subsidiyasi tiklandi. Bu oddiy
ruhoniylarni xonavayron bo‘lish va qashshoqlikdan saqlab qoldi.
Minnatdorchilik ramzi sifatida, ruhoniylar o‘nglar hukumatining ashaddiy
tarafdoriga aylandilar.
Agrar islohot to‘xtatildi. Davlat to‘ntarishida qatnashgan harbiylar jazodan
ozod etildi. Ayni paytda fashistlarning faoliyatiga qarshi kurashilmadi. Bu
esa fashistik tashkilotlarning yanada o‘sishiga imkon yaratib berdi. Fashistik
Do'stlaringiz bilan baham: