Jahon tarixi fanidan tayyorlagan refarat ishi

O'rta asr shaharlarining kelib chiqishi haqidagi nomarksistik nazariyalar. O'rta asr shaharlarining paydo bo'lishining sabablari va sharoitlari haqidagi savol katta qiziqish uyg'otadi.
Bunga javob berishga harakat qilib, XIX va XX asr olimlari. turli nazariyalarni ilgari surdilar. Ularning muhim qismi muammoga rasmiy huquqiy yondashuv bilan tavsiflanadi. Jarayonning ijtimoiy-iqtisodiy asoslariga emas, balki aniq shahar institutlarining paydo bo'lishi va rivojlanishiga, shahar huquqiga katta e'tibor berildi. Bunday yondashuv bilan shaharlarning kelib chiqish sabablarini tushuntirib bo'lmaydi.
Nomarksistik tarixchilarni, shuningdek, asosan, o'rta asrlar shahrida qanday aholi punktlari paydo bo'lganligi va bu avvalgi shakldagi muassasalar shahar institutlariga aylantirilganligi masalasi bilan shug'ullangan. Asosan Yevropaning rimlashgan hududlari materiallariga tayangan "Romanistikeskaya" nazariyasi (Savigny, Thierry, D iso, Renoir) o'rta asr shaharlari va ularning idoralarini so'nggi antik shaharlarning bevosita davomi deb hisobladi. Asosan Shimoliy, G'arbiy, Markaziy Yevropa (birinchi navbatda, nemis va ingliz ) materiallariga tayangan tarixchilar o'rta asr shaharlarining kelib chiqishini yangi, feodal jamiyati hodisalarida ko'rgan, lekin birinchi navbatda huquqiy va institutsionaldir. "Patrimonial" nazariyaga ko'ra (Eyxhorn, Nitsch) shahar va uning institutlari shundan kelib chiqqan.
Feodal mulklari, uni boshqarish va huquqlari. " Marka " nazariyasi (Maurer, Girke, Belov) shahar institutlari va qonunlarini erkin qishloq jamiyati belgisidan chiqarib yubordi. " Burgovaya " nazariyasi (Keytgen, Metland) Gyoteborg qal'a shahrida don ko'rdim va foydalanish bilan  qonun. "Bozor" nazariyasi (Zom, Shreder, Shulte) shahar huquqini savdo-sotiq qilinadigan joylarda amalda bo'lgan bozor huquqidan kelib chiqqan.
Bu nazariyalarning barchasi biryoqlamaligi bilan ajralib turardi, har biri shahar paydo bo'lishida har qanday yagona yo'l yoki omilni ilgari surgan va uni asosan rasmiy nuqtai nazardan ko'rib chiqqan. Bundan tashqari, ular nega ota-onalarning ko'p markazlari, jamoalari, qal'alari va hatto bozor joylari shaharlarga aylanmaganligini tushuntirishmadi.
XIX asr oxirida nemis tarixchisi Ritvarcha. Men “ burgovu yu” va “bozor” nazariyasini uyg‘unlashtirishga harakat qildim , mustahkamlangan nuqta – burg‘ug`a atrofida savdogarlarning ilk shahar aholi punktlarini ko‘rdim . Belgiyalik tarixchi A. P. Irene o'zidan oldingi ko'pchilikdan farqli o'laroq, shaharlarning paydo bo'lishida iqtisodiy omil - qit'alararo va mintaqalararo tranzit savdosi va uning tashuvchisi - savdogarlar hal qiluvchi rol o'ynagan. Ushbu “savdo” nazariyasiga koʻra, Gʻarbiy Yevropadagi shaharlar dastlab savdogarlar savdo nuqtalari atrofida paydo boʻlgan. Piren hunarmandchilikning qishloq xoʻjaligidan ajralishining shaharlarning paydo boʻlishidagi rolini ham eʼtibordan chetda qoldirib, feodal tuzilma sifatida shaharning kelib chiqishi, naqshlari va oʻziga xos xususiyatlarini tushuntirmaydi. Tez tomosha  shahar butunlay tijorat kelib chiqishi haqida Irene endi ko'p medievalists tomonidan tanqid qilingan.
Zamonaviy xorijiy tarix Arxeologik ma'lumotlarga, topografiya va rejalari o'rta asrlar tog'larni o'rganish (Gansg  f, Planitz, E. Ennen, Vercauteren, Ebel va boshq.). Ushbu materiallar tarixdan oldingi va shaharlarning dastlabki tarixida ko'p narsalarni tushuntiradi, yozma yodgorliklar deyarli qamrab olinmaydi. Oʻrta asr shaharlarining shakllanishida siyosiy, maʼmuriy, harbiy va diniy omillarning roli masalasi jiddiy oʻrganilmoqda. Bu omillar va materiallarning barchasi, albatta, birinchi navbatda, feodal tuzilma sifatida shaharning paydo bo'lishi va xarakterining ijtimoiy-iqtisodiy jihatlariga tayanishni talab qiladi.
Eng jiddiy zamonaviy xorijiy tarixchilar o'rta asr shaharlariga nisbatan materialistik g'oyalarni qabul qilib, feodal shahar tushunchasini birinchi navbatda hunarmandchilik va savdo markazi sifatida baham ko'radilar va rivojlantiradilar va uning paydo bo'lish jarayonini ijtimoiy bo'linish natijasida talqin qiladilar. mehnat, tovar munosabatlarining rivojlanishi va jamiyatning ijtimoiy evolyutsiyasi.