Jahon soliq modellarining o’ziga xos xususiyatlari Amerika modelida

 
10.5. Germaniyada soliq tizimi va O’zbekiston Respublikasi soliq 
tizimi bilan solishtirma tahlili 
 
Ikkinchi  jahon  urushidan  so’ng  Germaniyada  soliqqa  tortish  tizimi 
federatsiyalar,  yerlar  va  mahalliy  soliqlarga  bo’linadi.  Budjet  xo’jaligini 
mustaqil  yuritish  tamoyillari  umumdavlat  va  yerlarning  manfaatlarni 
ko’zlagan holda olib borildi. Natijada hozirgi kun Germaniya Respublikasi 
soliq  tizimida  qirqta  soliq  mavjud.  Jumladan,  ish  haqidan  olgan  daromad 
solig’i;  QQS;  kosibchilik  solig’i;  qat’iy  daromad  solig’i;  korporatsiyalar 
solig’i; tabiiy neftga soliq; tamaki mahsulotlarga soliq; cherkov solig’i; yer 
solig’i; avtotransport vositalariga soliq; bojxona boji; yer maydonini sotib 
olishdan  olgan  soliq;  meros  solig’i;  kofe;  pivo;  veksel;  yong’in 
xavfsizligini  ta’minlash  solig’i;  kuchuklar;  shakarga;  choyga;  tuz; 
yoritg’ich asboblarini muhofaza qilish solig’i; ovchilik, baliq tutish solig’i; 
litsenziya solig’i.  
Germaniyada  soliqlar  federatsiya,  yer,  qo’shma  (federal  va  yerlar 
bilan birgalikda), munitsipal, jamoa, cherkov soliqlariga bo’linadi:  
Federal 
soliqlar 
quyidagi 
soliqlardan 
iborat: 
spirt, 
spirt 
mahsulotlariga  soliq;  boj  yig’imlari;  kapitalning  harajatiga  soliq;  sug’urta 
solig’i; veksel solig’i; iste’mol mahsulotlariga soliq.  
Jamoa,  qo’shma  soliqlarga  quyidagilar  kiradi:  ish  haqiga  soliq  va 
o’rnatiladigan  daromad  solig’i;  kapital  daromadidan  soliqlar  va 
korporatsiyalar solig’i; QQS; hunarmandchilik solig’i.  

253 
 

Yer  solig’iga  quyidagilar  kiradi:  mol-mulk  solig’i;  yer  maydonini 
sotib  olishdan  soliq;  transport  solig’i;  pivoga  soliq;  lotoreya  va  ot 
o’yinlariga  soliq;  yong’in  xavfsizligini  ta’minlash  solig’i;  bilyard, 
kozinolardan soliq.  
Munitsipal soliqlar tarkibiga quyidagilar kiradi:  yer solig’i; mahalliy 
iste’mol soliqlari; it egalaridan soliq; kosibchilik.  
Germaniya 
Respublikasida 
budjetning 
markazlashmaganligi 
markaziy  budjet  vositalarining  mablag’larining  qayta  taqsimlanishi  bilan 
emas,  balki  budjet  daromadlarni  manbalarining  qonuniy  biriktirilib 
qo’yilishi bilan amalga oshiradi.  
Har  bir  soliq  bo’yicha  deyarli  alohida  me’yoriy  hujjatlar  mavjud. 
Germaniya  Respublikasida  jismoniy  shaxslardan  olinadigan  daromad 
solig’i  to’g’ri  soliqlar  ichida  eng  muhimi  hisoblanadi.  Soliqqa  tortish 
obyekti  bo’lib  ish  haqi,  erkin  kasb  daromadlari,  gonorarlar,  kapital 
daromadlari,  banklar  jamg’armalaridagi  foizlar,  ijara  haqi,  xususiy  ish 
faoliyatidan  olinadigan  daromadlar  va  boshqalar  kiradi.  Germaniya 
Respublikasida  oltita  soliq  informatsiyalari  mavjud  bo’lib  ular  ishchi  va 
xizmatchilarning  ommaviy  xolatini,  bolalar  sonini,  hisobga  olgan  holda 
amal qiladi.  
 
1 sinfga: bo’ydoqlar, bolasiz ishchilar, ajrashganlar, bevalar.  
2 sinfga: ajrashib 1 ta bolasi borlar.  
3 sinfga: oilalilar, agar bittasi ishlasa (ikkalasi ishlasa) ularning 1 tasi 5 sinfga o’tkaziladi.  
4 sinfga: oilada er-xotin 1 vaqtda ishlasa daromadlari alohida soliqqa tortilganda.  
5 sinfga: oilada ikkalasi ham ishlab ularning umumiy kelishuvga asosan 3 sinfga o’tkazilgan 
bo’lsa.  
6 sinfga: 1 nechta ish joylarida daromad oluvchilar.