|
Jahon tovarlar eksportining geografik tarkibi
|
1993
|
2003
|
2010
|
Qiymati mlrd.doll
|
Jami eksport
|
3676
|
7377
|
14851
|
Ulushi jamiga nisbatan foiz hisobida
|
Jami eksport
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
Shimoliy Amerika
|
18,0
|
15,8
|
13,2
|
AQSH
|
12,6
|
9,8
|
8,6
|
Janubiy va Markaziy Amerika
|
3,0
|
3,0
|
3,9
|
Braziliya
|
1,0
|
1,0
|
1,4
|
Yevropa
|
45,4
|
45,9
|
37,9
|
Yevropa ittifoqi
|
37,4
|
42,3
|
34,7
|
Germaniya
|
10,3
|
10,2
|
8,5
|
Fransiya
|
6,0
|
5,3
|
3,5
|
Italiya
|
4,6
|
4,1
|
3,0
|
Buyuk Britaniya
|
4,9
|
4,1
|
2,7
|
MDH
|
1,5
|
2,6
|
4,0
|
Afrika
|
2,5
|
2,4
|
3,4
|
Yaqin Sharq
|
3,5
|
4,1
|
6,0
|
Osiyo
|
26,1
|
26,2
|
31,6
|
Xitoy
|
2,5
|
5,9
|
10,6
|
Yaponiya
|
9,9
|
6,4
|
5,2
|
JSTga a’zo mamlakatlar
|
89,3
|
94,3
|
94,2
|
2013-yilda daromad darajasi rivojlangan mamlakatlarda juda chalkash xolatda bo’ldi.2012-yildagi Yevropadagi turg’unlik YeI iqtisodiyotiga kuchli tasir qildi va YaIM darajasi 1-chorakda 0.2%ga qisqardi.Taqqqoslaganda AQSH har chorakda o’sish tendensiyasiga ega va 3-chorakda 4.1% va 2.5% 2-va 4-chorakda. Yaponiya kuchli moneter va fiscal siyosat olib bordi va 2013-yilning birinchi ikki choragida kuchli o’sishga erishdi.lekin bu yilning ikkinchi yarmidan pasaya boshladi va 3-chorakda 1% dank am miqdorda pasaydi. Rivojlangan mamlakatlar birgalikda olinib bir butun sifatida qaralganda umumiy YaIM o’sishi 1.1%, 2012-yilda 1.3% ni tashkil qilgan edi. Rivojlanayotgan mamlakatlar o’z ichiga MDH mamlaktlarini olgan holda 4.5% dan 4.4% ga pasaydi. Osiyo 2013-yilda JSTning geografik hududlari bo’yicha eng tez o’sgan YaIM ni qayd etdi va 4.2% o’sish, bu deyarli o’tgan ikki yildagi o’sish bilan teng; Keyingisi Afrika 3.8%, Yaqin sharq 3.0% , janubiy va markaziy Amerika 3.0% ; Mustaqil davlatlar hamdo’stligi mamlakatlari 2.0% ; Shimoliyn Amerika 1.8% va Yevropaa 0.3%
2013-yilda jahon xalqaro tovarlar savdosi ko’rsatkichi o’rtacha export va import hajmi 2.1% ga o’sdi .Ammo jahon importi va exporti o’rtasiodagi farq yuqori 2.4% export va 1.8% import ulushi o’sdi;Rivojlangan mamlakatlar exporti jahon o’rtachasiga nisbatan ancha sekin o’sdi va 1.5%ni tashkil qildi. Bu davrda rivojlanayotgan mmlakatlarda bu ko’rsatkich tez suratlarda o’sdi o’rtachaga qaraganda va 3.3%ni tashkil qildi.Import jihatdan rivojlangan mamlakatlar salbiy .02 % pasayishni qayd qildi; Rivojlanayotgan va o’tish iqtisodiyoti mamlakatlari 4.4% ga o’sdi.
O’tgan yili osiyo mamlakatlarining exportdagi ulushi ortdi boshqa barcha hududlar bilan solishtirilganda 4.6foizlik o’sish bilan;Qolaversa SHimoliy Amerika (2.8%), Yevropa (1.5%), Yaqin sharq (1.5%), Janubiy va markaziy Amerika (2.5%), SHimoliy Amerika (1.2%), MDH mamlakatlari (0.7%) va Afrika (-3.4%) o’sishni tashkil qildi. Osiyo mamlakatlari exporti asosan yaponiyaga yo’nltirilgan edi va dunyoning boshqa mamlakatlari bilan ulushi 1.8%ga pasaydi. Xuddi shu paytda Xitoy va Hindiston exporti 7.7% va 6.7%ga o’sdi mos ravishda; Salbiy ko’rsatkich Afrika mamlakatlarida qayd qilindi va bunga sabab yoqilg’I export qiluvchi mamlakatlardagi keskin qisqarishlar, Masalan: Libya (-27%), Nigeria (11%), Algeria (-7%).Import hajmi bo’yicha o’sish surari yuqoriligi bo’yicha osiyo 4.4% lik o’sish bilan eng yuqori o’rinni egalladi.Yaqin sharq (4.4%), Afrika (4%), janubiy va markaziy Amerika (2.5%), Shimoliy Amerika (1.2%), Yevropa (-0.5%), MDH mamlakatlari (-1.1), Hindistonda import 2.9%ga qisqardi bunga sabab iqtisodiy pasayish bo’ldi , lekin xitoy respublikasining jetdan qiladigan xarajatlari keskin oshdi va 10% dan oshiqni tashkil qildi; Afrika hamm o’z import hajmini oshirdi , garchi eksport hajmi so’nggi ikki yil davomida pasaygan bo’lsa ham, bunga sabab asosiy maxsulotlarining yuqori narxdaligidir. Garchi metallar, xom ashy ova ichimliklarga ( koffi, choy, kokao) bo’lgan talab oxirgi ikki yil ichida pasayishiga qaramasdan yoqilg’i narxlari sezilarli darajada barqaror bo’ldi. Bu trend 201-yilda 1% ga o’sdi va 2013-yilda 2% ga kamaydi.
Jahon tovarlar eksportlari hajmi 2013-yilda 18.8 trln ni tashkil qildi va bu 2012-yildagiga ko’ra 2% ga yuqoriroqdir; Xitoy bugungi kunda eng yuqori sotuvchi mamlakatga aylandi, uning jahon export va importidagi ulushi 11%ni tashkil qildi. Bu ko’rsatkich AQSHda 10.4% ni tashkil qildi. Agarda Yevropa ittifoqi jami xorijga va ichki birlashmadagi mamlakatlarga qilgan exporti hajmi hisoblanganda 15.1% ni tashkil etdi. Bu davrda savdo xizmatlari exporti 6%ga o’sdi va 4.6trln dollarni tashkil etdi. Transport xizmatlariga 2% ga o’sdi va sayohat xizmatlari 6%ga o’sdi. Jahon savdosida savdo xizmatlari 20%lik ulushga ega va bu 2013-yilda 1% ga o’sdi. Bundan tashqari 2013-yilda Xitoy exportida moliyaviy xizmatlari 52% ga o’sdi va 3 mlrd dollarni tashkil qildi
Do'stlaringiz bilan baham: |
