Jabbor оmоnturdiyеv аnvar оmоnturdiyеv

-mi+ekan shakli -mikin ko’rinishida ham qo’llaniladi: Qishlog’i-mizga Yo’ldosh Oxunboboyev kelarmikin deb, ko’z tutgan edik (A.Q.).

4. uchun: Uchun bilan birikkan maqsad ergash gapning kesimi, ko’pincha, fe'lning uchinchi shaxs buyruq mayli shaklida bo’ladi: Qalan-darov so’zni aylantarib, rayosat tarkibida qolish uchun xohish bildirib qo’ymasin uchun, Saida yana uning so’zini og’zidan oldi (A.Q.). E'zoz-xon uyg’onmasin uchun, Botirali sirg’anib ko’rpadan chiqdi (H.G’.).

5. toki. Bu element bilan birikkan ergash gaplarning kesimi ham fe'lning uchinchi shaxs buyruq mayli shaklida bo’ladi: ergash gap bosh gapdan keyin kelib, toki bog’lovchisi bilan boshlanadi: Isfahonga yolg’iz o’zim ketib boraman, toki o’g’lim ko’rib, ko’nglim tinchisin (F.) Ertaga artelda ham, klubda ham butun xotinlarni yig’ib voqeani aytib beramiz, toki bu qabihlikni hamma bilsin (Asq.M.).

Maqsad ergash gapning kesimi (ko’proq jonli tilda) degan maqsadda, degan niyatda, degan umid bilan kabi shakllar orqali ham shakllanadi va bosh gapga birikadi: Qizlar orasida sevgilim bormikan degan niyat bilan, Harib saroyga ko’z tashladi (F.).

Maqsad ergash gaplar deb, uchun, degan umidda, degan niyatda, degan maqsadda, degan umid bilan, degan niyat bilan shakllari orqali bosh gapga biriksa, birinchi o’rinda, bosh gap ikkinchi o’rinda keladi, biriktiruvchi shakllar ergash gap, toki shakli orqali bosh gapga biriksa, ikkinchi o’rinda keladi va toki bog’lovchisi ergash gap tarkibida bo’ladi. Maqsad ergash gap bosh gapning biror bo’lagini izohlasa, bosh gapning o’rtasida qo’llanadi: U esini o’nglab, tomoshabinlar to’planmasin uchun, dadasiga jerkibroq: "yuring" dedi (A.Q.). Guro’g’libek, yov qochib ulgurmasin deb, otining boshini quydi (F.).

Tahlil namunasi:

Yozildi bu she'r bahor tongida,

Aziz farzandlarga sovg’a bo’lsin deb.

Toki bu muysafid otaning so’zi,

Endigi qalblarga diljo bo’lsin deb (G’.G’.).

1) uchta sodda gapdan tuzilgan,

2) birinchi gap bosh gap, ikkinchi va uchinchisi – maqsad ergash gaplar,

3) ergash gaplar deb, toki yordamchilari orqali bosh gapga birikkan, biriktiruvchi vositalar ergash gaplar tarkibida,

4) chizmasi: deb, toki deb.