J. Ya. Jo’rayev, I. Maqsudov

Sutni qayta ishlash texnologiyasi. 
 
Sutni  xo’jalikda  qayta  ishlash  uni  suzish,  sovitish,  saqlash, 
pasterlash 
va 
ba’zan  muzlatishdan  iborat.  Sutning  dastlabki 
xususiyatlarining  saqlanishini  uzaytiradigan  barcha  ishlar  sutni  qayta 
ishlash  deb  ataladi.  Xo’jalikning  o’zida  sutni  qayta  ishlash  dastlabki 
ishlash,  davlat  zavodlarida  esa  ikkilamchi  qayta  ishlash  deb  ataladi. 
Asidofilin, kefir, sariyog’ pishloq (sir) tayyorlash uchun sutning avvalgi 
xususiyatlarini  o’zgartiradigan  ishlar  sutdan  boshqa  mahsulotlar  ishlash 
deb ataladi.                                                     

---

Sutni  suzish.
  Molxonada  sanitariya  qoidalariga  rioya  qilinmasa, 
sutga  hayvonning  juni,  yem-xashak  qoldiqlari,  axlat  tushama,  qismlari 
va  ular  bilan  birga  g’oyat  ko’p  mikroblar  tushadi.  Sut  birinchi  marta 
molxona hovlisida o’lchashdan keyin chelaklardan flyagaga qo’yilganda 
tozalanadi,  ikkinchi  marta  ferma  sutxonasida  tozalanadi.  Yaxshisi  sutni 
elak  suzgichlarda  suzish  kerak.  Ko’pincha  sutni  suzish  uchun  2-chi 
marta  metal  elak  orasiga  yupqa  paxta  qatlami  qo’yiladi.  Paxta  qatlami 
qancha  tez  o’zgartirib  turilsa,  sut  shunchalik  toza  bo’ladi,  har  bir  paxta 
qatlami orqali 30-40 l sutni suzish mumkin. Paxta bo’lmasa, ipdan yoki 
jundan to’qilgan yengil mato (doka) ishlatish mumkin. Matodan qilingan 
suzgichni  har  doim  tozalash  va  qaynatish  kerak,  aks  holda  u  sutni 
mikroblar  bilan  ifloslantiradigan  asosiy  manba  bo’lib  hisoblanadi. 
Keyingi  vaqtlarda  sutni  tozalash  uchun  polietilendan  qilingan  sintetik 
to’kima-lavsan  qo’llaniladi.  Bu  to’qimalar  zararsiz  bo’lib,  nihoyatda 
chidamli va pishiq bo’ladi.       
Yirik  sut  korxonalarida  sut  plastinkali  yoki  diskali  suzgichlarda, 
shuningdek,  sentrafuga  deb  ataladigan  sut  tozalaydigan  maxsus 
apparatlarda  suziladi.  Sut  tozalaydigan  sentrofugalar  tarelkali  va 
tarelkasiz  bo’ladi.  Tarelkali  sentrofugalardan  o’tkaziladigan  sutning 
sifati 75-80% yuqori bo’ladi.