J kamolov, II. Ismoilov

MUNDARIJA
K I R I S H ................................................................................................................................................................ 3
1-b o b .
E L E K T R O S T A T 1 K A
1-  §.  Jism larning  elektrlanishi.  Z aryadning  saqlanish  q o n u n i............................................................5
2-  §.  K ulon  q o n u n i........................................................................................................................................... 8
3-§.  E lektr  m aydon.  M aydon  kuchlanganligi.  M aydonlam i  q o ‘shilishi  (su p e rp o zitsiy asi)...  12
4-.§.  O strogradskiy  -  G auss  te o re m a s i.....................................................................................................15
5-  §.  O strogradskiy-G auss  teorem asining  tatb iq la ri............................................................................ 18
6-§.  E lektr  m aydonning  bajargan  ishi.  E lektr  m aydonning  p o ten siali.......................................... 21
7-§.  E kvipotensial  sirtlar.  P otensial  g ra d iy e n ti......................................................................................25
8-§.  Elektr  m aydonda  o ‘tk a z g ic h la r......................................................................................................... 27
9-§.  D ipol  va  uning  elektr  m a y d o n i......................................................................................................... 29
10-§.  Elektr  m aydonda  d ip o l...................................................................................................................... 31
11-§.  D ielektrikning  xossalari  va  q u tb la n ish i........................................................................................33
12-§.  E lektrostatik  induksiya  v e k to ri....................................................................................................... 36
13-§.  E lektrofor  m a s h in a ............................................................................................................................. 41
14-..§.  D ielektriklar  uchun  O strogradskiy  -  G auss  teorem asi,  uning  integral  va  differensial 
s h a k lla r i......................................................................................................................................................46
15-§.  E lektr  sig‘i m .........................................................................................................................................48
16-..§.  K ondensatorlar  v a  ulam ing  sig‘im i..............................................................................................49
17-§.  K ondensatorlam i  ketm a-ket  va  parallel  u l a s h ........................................................................... 56
18-§.  N u q tav iy   zaryadlar  sistem asining  energiyasi.  E lektr  m aydon  energiyasining  z ic h lig i.  57
19-..§.  E lektrostatik  a sb o b la r....................................................................................................................... 60
2 -b o b .
0 ‘ Z G A R M A S   T O K
20-  §.  Tok  to ‘g ‘risida  tu s h u n c h a ............................................................................................................... 62
21-§.  T okning  zichligi,  o ‘tk a z u v c h a n lik ................................................................................................. 64
22-..§.  O m   qonunining  integral  ifo d asi.....................................................................................................66
23-  §.  0 ‘zgarm as  tokning  ishi  va  q u v v a ti............................................................................................... 72
24-  §.  Joul-  L ens  q o n u n i..................................................................................................................... .........74
25-§.  Q arshilikning  haroratga  b o g ‘liq lig i............................................................................................... 75
26-..§.  R eostat  (q arsh ilik lar)........................................................................................................................ 76
27-  §.  Q arshiliklarni  ketm a-ket  u la s h ....................................................................................................... 78
28-  §.  K irx g o f q o n u n la ri.............................................................................................................................. 79
29-  §.  Q arshiliklarni  parallel  u la s h ............................................................................................................80
3 -b o b
E L E K T R   O ' T K A Z U V C H A N L I K N I N G  
K L A S S I K   N A Z A R I Y A S I
30-  §.  M etallarda  zaryad  tashuvchilarning  ta b ia ti............................................................................... 82
31-  §.  M etallar  elektr  o ‘tkazuvchanligining  klassik
elektron  n a z a riy a si..................................................................................................................................84
2 7 3

---

32-  §.  K lassik  nazariyaning  qiyinchiligi  va  k a m c h ilig i.....................................................................87
33-  §.  0 4 a   o ‘tkazuvchanlik  haqida  tu s h u n c h a ..................................................................................... 88
34-  §.  M etallariing  kvant  nazariyasi  haqida  tu s h u n c h a ..................................................................... 91
35-  §.  M etallar  va  yarim  o ‘tkazgichlam ing  elektr  o ‘tk azu v ch an lig i..............................................92
36-  §.  Yarim  o ‘tkazgichlam ing  xususiy  va  kirishm ali  elektr  o 'tk a z u v c h a n lig i..........................95
37-  §.  Yarim  o ‘tkazgichlarda  kontakt  h o d isa si......................................................................................98
38-  §.  Yarim  o ‘tkazgichli  diod  va  tra n z is to r........................................................................................100
39-§.  Elektrolitlarda  elektr  t o k i ............................................................................................................... 102
40-.§.  Elektrolitlar  uchun  O m   q o n u n i....................................................................................................107
41 -§.  E lektrolizning  texnikada  qoM lanilishi........................................................................................109
4 2 -  §.  K im yoviy  tok  m a n b a la ri...............................................................................................................   I l l
4 3-§.  A k k u m u lato rlar..................................................................................................................................114
44-.§.  G azlarda  elektr  t o k i .........................................................................................................................116
45-  §.  G azlarda  m ustaqi!  tok  (razrad)  va  uning  t u r la r i ....................................................................118
46-  §.  Plazm a  to ‘g ‘risida  tu s h u n c h a ......................................................................................................124
47-§.  E lektronning  chiqish  i s h i ............................................................................................................... 126
48-.§.  K ontakt  potensiallar  a y irm a s i......................................................................................................128
49-  §.  V akuum da  elektr  toki.  Term oelektron  e m issiy a..................................................................... 132
50-  §.  E lektron  lampalar.  D iod  va  t r io d ................................................................................................134
4 -b o b .
O Z G A R M A S   T O K N I N G   M A G N I T   M A Y D O N I
51-§.  Tokning  m agnit  m a y d o n i............................................................................................................... 140
52-..§.  M agnit  m aydon  induksiya  v e k to ri..............................................................................................142
53-§.  B io-Savar-Laplas  q o n u n i  va  uning  q o 'lla n is h i.......................................................................   147
54-..§.  M agnit  m aydon  kuchlanganligi.  T o‘la  tok  q o n u n i............................................................... 150
55-  §.  M agnit  m aydon  induksiya  vektorining  uyurm ali  xarak teri................................................ 153
56-  §.  M agnit  induksiya  vektorining  oqimi.  G auss  te o r e m a s i...................................................... 154
57-  §.  M agnit  m aydonning  tokli  o ‘tkazgichga  ta ’siri.  A m per  q o n u n i ........................................156
58-§.  Parallel  toklam ing  o 'z a ro   ta'siri.  Tok  kuchi  birligi  -   A m p e r..............................................158
59-.§.  M agnit  m avdonga  kiritilgan  tokli  r a m k a .................................................................................160
60-  §.  M agnit  m avdonda  tokli  k o n tu r ................................................................................................... 163
61-§.  Tokli  o ‘tkazgichning  m agnit  m aydonda  harakatlanishiaa  bajarilgan  i s h ........................164
5 -b o b .
E L E K T R O M A G N I T   I N D U K S I Y A
62-..§.  E lektrom agnit  induksiya  hodisasi.  Faradey  ish lari............................................................... 166
63-  §.  Lensning  induksiya  q o n u n i...................................................................................................... 
169
64-  §.  О ‘zinduksiya  hodisasi.  E kstra  toklar.  In d u k tiv lik .............................................................y.  171
65-  §.  O 'z a ro   induksiya  h o d isa si.................................................... :.......................................................1’74
66-  §.  M agnit  maydoi  energiyasi  va  uning  zichligi...........................................................................175
6 -b o b .
E L E K T R   V A   M A G N I T   M A Y D O N D A  
Z A R Y A D L I   Z A R R A L A R   H A R A K A T I
67-  §.  Lorens  k u c h i ..................................................................................................................................... 178
68-  §.  Elektr  va  m agnit  m aydonlarda  zaryadli  zarralar  h a ra k a ti...................................................180
69  §.  Xoll  eftekti  va  uning  q o 'lla n is h i.................................................................................................. 182
2 7 4

---

70-  §.  E lektrom agnit  m aydonda  plazm a.  M agnitogidrodinam ik  (M G D )  generatorning  ishlash 
p r in s ip i...................................................................................................................................................... 185
71-§.  S ik lo tro n ............................................................................................................................................... 185
72-.§.  Erkin  elektrom agnit  tebranishlam i  hosil  q ilis h ..................................................................... 189
73-  §.  Erkin  elektrom agnit  tebranishlar  davri  va  c h a s to ta s i...........................................................193
74-§.  S o ‘nuvchi  elektr  te b ra n is h ............................................................................................................. 196
75-..§.  M ajburiy  elektrom agnit  tebranishlar.  R e z o n a n s .................................................................... 201
76-  §.  Lam pali  g enerator  yordam ida  elektrom agnit
teb ran ish larn i  hosil  q ilis h ...................................................................................................................205
7 -b o b .
O Z G A R U V C H A N   T O K
77-  §.  0 ‘zgaruvchan  tok  hosil  q ilish ...................................................................................................... 208
78-  §.  Tok  va  kuchlanishning  ta ’sir  etuvchi  q iy m a ti.........................................................................211
79-  §.  0 ‘zgaruvchan  tok  zanjirida  q a rs h ilik ........................................................................................ 212
80-  §.  0 ‘zgaruvchan  tok  zanjirida  sig‘i m .............................................................................................214
81-  §.  0 ‘zgaruvchan  tok  zanjirida  in d u k tiv lik ................................................................................... 216
82-  §.  0 ‘zgaruvchan  tok  u ch u n   O m   q o n u n i........................................................................................ 218
83-§.  0 ‘zgaruvchan  tok  zanjirida  rezonans  h o d is a s i........................................................................220
84-.§.  0 ‘zgaruvchan  tokning  ishi,  quvvati  va  uning  foydali  ish  k o e ffitsiy en ti....................... 221
85-  §.  0 ‘zgaruvchan  tok  g e n e ra to ri....................................................................................................... 225
86-  §.  0 ‘zgarm as  tok  g e n e ra to ri.............................................................................................................. 226
87-  §.  0 ‘zgaruvchan  tokni  to ‘g ‘rila sh ....................................................................................................228
88-  §.  T ra n s fo rm a to r................................................................................................................................... 229
89-  §.  E lektr  energiyasini  olisga  u z a tis h ............................................................................................... 231
90-§.  E lektrom agnit  to ‘lqinlar  va  elektrom agnit  m aydon  .............................................................. 233
91 -§.  Siljish  t o k i ........................................................................................................................................... 237
92-  §.  M aksvell  ten g la m a la ri.................................................................................................................... 239
94-§.  E lektrom agnit  toMqin  energiyasi...................................................................................................244
U m ov  -  Poynting  vektori.  Elektrom agnit  to ‘lqinlam ing  b o sim i................................................. 244
95-.§.  E lektrom agnit  to ‘ lqinlar  s h k a la s i............................................................................................... 254
96-  §.  E lektrom agnit  to‘lqinlam i  qayd  etish.  A.  S.  Popov
tom onidan  radioning  k a s h f  e tilis h i................................................................................................. 255
97-  §.  H ozirgi  zam on  radioaloqasining  p rin s ip la ri........................................... ............................... 257
8 -b o b .
M O D D A L A R D A   M A G N I T   H O D I S A L A R I
98-  §.  M oddalam ing  m agnit  m a y d o n i.................................................................................................. 260
99-  §.  D iam agnetik  va  p a ram ag n etik lar........................... .................................................................... 264
100-§.  Ferrom agnetiklar  xossasi  va  tu z ilis h i.......................................................................................266
101-§.  F e r r itla r ..............................................................................................................................................270
102-§.  E lektrom agnit  va  uning  k o ‘tarish  k u c h i.................................................................................. 271
2 75

---