J kamolov, II. Ismoilov

19-  §.  Elektrostatik  asboblar
Elektrostatikasboblar  elektrostatikaprinsi plarigaasoslangan. 
Elektrostatik asboblar sifatida Kulonning buralma tarozisi, Tomsonning 
absolut elektrometri va kvadrant elektrometrlar haqida tushuncha beramiz.
1. 
Absolut  elektrometr.  Absolut  elektrometming  sxemasi  48-  rasmda 
ko‘rsatilgan. U richagli tarozidan iborat boiib, pallalaridan biri doira shaklida
6 0

---

kondensatoming qoplamasi  Z? b o iib , saqlovchi  Khalqa bilan o ‘rab olingan 
b o ia d i.  Qoplam a A bilan  Khalqa orasida kichik bir oraliq qoladi,  Khalqa 
maydonning bir jinsli bo‘lishi uchun xizmat qiladi. Qoplama  Fyerga ulangan 
b o iib ,  A  qoplama  esa  potensial  olchanadigan  jismga  ulangan  b o iad i. 
Qoplamalar  orasida  tortishish  kuchi  F   ni  tarozining  ikkinchi  pallasiga 
qo£yilgan toshning oglrligi  R bilan aniqlaymiz.  Qoplamaning o ‘zaro ta ’sir
„  
W  
££„U2  „
kuchi 
r   = —  = ------—  iS  toshning  og£irligi  ham   R  b o lg a n i  uchun
d  
2 d
f  _   p  ,  bundan:
2.  Kvadrant  elektrometr.  Ichi  kovak to ‘rtta  m etall  S x,  S 2 ,  S 3,  S 4 
kvadrantlar  (49-rasm)  bir-biriga  kichik  oraliq  qolgan  holda  birkitilib, 
ularning ichiga ingichka simga biskvitsimon strelka osib qo£yilgan.  Strelkaning 
o £qi  o £rtada vertikal  ravishda  o £rnashgani  uchun  u gorizontal  tekislikda 
kvadrantlar kovagida aylana oladi.
Tajriba vaqtida  aw al  strelka biror potensialgacha  zaryadlanadi.  Ikki 
qaram a-qarshi  turgan  £,  va  S 3  kvadrantlar  bir  o ‘tkazgich  bilan  yerga 
ulanib, qolgan  S 2  va  S 4  kvadrantlar esa potensiallar ayirmasi o ‘lchanishi
lozim b o ig an  jismga ulanadi.  O lkazgichlar orasidagi srelkaning burilishi 
A kvars ipgayopishtirilgan  Foynayordami bilan  kuzatiladi.Bunday kvadrant 
elektrom etrlam ing o £lchash aniqligi  10”4  voltgacha yetadi.

---