J. Ataniyazov, E. Alimardonov, F. Hamidova xalqaro moliya bozori tahlili toshkent-2019

Evroobligatsiya – 
xorijiy investorlar orasida xalqaro sindikat anderrayterlari 
orqali joylashtiriladigan, emitent va xorijiy investorlar uchun chet el valyutasida 
chiqarilgan qarz munosabatli qimmatli qog’oz hisoblanadi. Evroobligatsiyalar 
joylashtirilayotganda jahonning hech qaysi bir mamlakatida ro’yxatga olinmaydi. 
Evroobligatsiyalar asosan bank kontsortsiumlari, sindikatlari va xalqaro tashkilotlar 
tomonidan emissiya qilinadi.
Evroobligatsiyalarning turi sifatida “dragon” (inglizcha “dragon bonds” 
atamasidan olingan) obligatsiyalarini qayd etish mumkin. Ular evrodollar obligatsiyalar 
bo’lib, osiyo bozorida joylashtirilgan (birinchi navbatda Yaponiyada) va ma’lum bir 
osiyo birjasida (odatda Gongkong yoki Singapur birjalarida) listinga ega bo’lgan 
qimmatli qog’oz hisoblanadi.

---

121 
Evroobligatsiyalar va chet el obligatsiyalari o’rtasidagi o’xshashlik ularni 
mamlakatlar o’rtasida kapitalni qayta taqsimlash vositasi bo’lib hisoblanishida, 
shuningdek, ularni emitent mamlakatlar milliy valyutasidan farqli boshqa valyutada 
emissiya qilinishida namoyon bo’ladi.
Evroobligatsiyalar va chet el obligatsiyalari o’rtasidagi farq esa quyidagilardan 
iborat: 
Birinchidan, evroobligatsiyalar erkin konvertatsiya qilinadigan valyutada emissiya 
qilinadi. Chet el obligatsiyasi esa uning emitenti uchun ixtiyoriy xorijiy valyutada 
emissiya qilinadi, ya’ni bunday valyutalar erkin konvertatsiya qilinadigan valyuta 
bo’lmasligi ham mumkin.
Ikkinchidan, chet el obligatsiyalari joylashtiriladigan mamlakatda ro’yxatga 
olinadi, uning nominal qiymati joylashtiriladigan mamlakat uchun milliy valyutada 
bo’ladi, u faqat joylashtiriladigan mamlakat fond bozorida muomalada bo’ladi. 
Evroobligatsiyalar esa, ma’lum bir mamlakatga ro’yxatga olinmasdan joylashtiriladi, bir 
vaqtning o’zida bir necha mamlakatlar fond bozorlarida muomalada bo’lishi mumkin, 
shuningdek, obligatsiya nominali ko’rsatilgan milliy yoki xalqaro valyutaning xususiyati 
emitentining milliy xususiyatlari mos kelmasligi lozim. Evroobligatsiyalarni dastlabki 
joylashtirish to’g’ridan-to’g’ri emitent joylashgan mamlakatning milliy fond bozorlarida 
amalga oshirilmasdan, balki xorijiy mamlakatlar milliy fond bozorlagida amalga 
oshiriladi va ular orqali emitent joylashgan mamlakat milliy fond bozorlariga kelib 
tushishi va muomalasi amalga oshirilishi mumkin. 
Milliy fond bozori vositasi bo’lgan oddiy obligatsiyalar bilan xalqaro fond 
bozorining maxsus vositasi bo’lgan evroobligatsiyalar o’rtasidagi asosiy farqlar 
quyidagilarda namoyon bo’ladi: 
-
xalqaro anderrayter konsortsiumlari yoki investitsion banklarni o’z ichiga 
oluvchi oddiy sindikatlar tomonidan bir vaqtning o’zida bir necha mamlakatlarda 
evroobligatsiyalar emissiyasi amalga oshiriladi; 
-
sindikat tomonidan ko’rsatilgan hududlarda joylashtirilgan evroobligatsiyalar 
emissiyasi hech qaysi bir mamlakatdan ro’yxatdan o’tmaydi. Evroobligatsiyalar 
muomalasi ma’lum bir davlatning obligatsiyalar muomalasini tartibga solishning 

---

122 
iqtisodiy-huquqiy me’yorlari orqali tashkil etilmaydi, balki evroobligatsiyalar asosan 
xalqaro huquqiy me’yorlar bo’yicha tartibga solinadi;