Ж арро ҳ ли к стоматологияси пропедевтикаси

А наф илактик ш ок
Н овокаин анафилактик ш ок берадиган дори воситалар ичида 
тўртинчи ўринда туради. Бу оғир асорат одатда аллергик касаллик- 
ларга мойил, олдин ҳам дориларга аллергик реакция берган одам- 
л арда учрайди, ёки яқин кариндош ларида аллергологик муаммола- 
ри бўлган тоиф адаги бем орларда учраш и мумкин. А дабиётда ана­
филактик ш окнинг 5 хил кўриниш и фарқланади: кардиал, астмоид, 
церебрал, астм оид ва абдоминал. Кечиш и бўйича - ўта тез, огир, 
ўртача огирликда ва енгил бўлиш и мумкин. А наф илактик шок ти ­
пик ш аклида анестетик ю борилганидан сўнг бир неча дақиқа ўтиб 
бемор безовталанади, қўрқув бош ланади, юз, бош қўллар териси 
қичиш иб ачиш ади, қулоқлар ш ангиллайди, бош огриб муздек тер 
чиқади. Ю з териси олдин қизариб кейин ранги ўчади. Тутқаноқ 
тўтиб бемор хуш идан кетиш и хам мумкин. Ш унда кўз корачиғи 
кенгайиб ёруғликни ф арқламайди. Кардиал кўриниш да кўпроқ на­
фас олганда оғриқ ю ракка ўтади. Ю рак уриш и тезлаш иб, қон босим 
туш ади. А бдом инал кўриниш да ош қозон атроф ида пайдо бўлган 
оғриқ бутун қорин бўйлаб таркалади, кўнгил бузилиб қайд қилиш 
кузатилади. А йрим ларда қорин димланади, беҳосдан ичи кетади ва 
си яд ғ А стмоид кўриниш да нафас олиш қийинлаш иб, ҳаво ўтмай 
қолиш и мумкин.
Бош қа кўриниш идаги анафилактик ш окда ички аъзолар фао- 
лиятининг бузилиш и билан кечади. Ў та тез ва огир кечаётган ана­
ф илактик ш ок қисқа вақт ичнда ўлим билан тугаш и мумкин. Енгил
43

---

ва ўрта кечаётган анафилактик ш окнинг ҳамма белгиларини куза- 
тиш ва ёрдам бериш мумкин.
Ёрдам чоралари: Аҳволга баҳо бериб дарҳол қилинадиган 
чоралар амалга ош ирилади I. Ю қори нафас йўлларидан ҳаво 
ўтиш ини таъминлаш - бош ини ёнга буриш, тилни чиқариб олдинга 
тортиш , оғиз бўш лиғини тозалаш , пастки жағни олдинга чиқариб 
сунъий нафас олдириш . 2. А нтигеннинг 
қонга туш иш ини 
тўхтатиш . Ш у ж ойнинг ўзига 0,5 м л 0,1% адреналин юбориш , 
иложи бўлса адреналинни 5-10 мл физиологик эритмага кўш иб 
атроф тўқималарига ю бориш . 3. Сенсибилизацияни камайтириш -
антигистамин препаратлар (2-4 мл 1% димидрол, ёки 2-3 мл 2,5% 
супрастин, ёки 2 мл 2,5% пиполфён) 3-5 мл 3% преднизолон, 0,5 мл 
0,1% адреналин гидрохлорид вена ёки мушак ичига, 5% эпсилон 
анимокапрон кислотаси - 100-120 мл. 4. Нафасни тиклаш ва 
бронхлар спазмини олиш мақсадид а - 2,4% эуфиллин 10 мл. ёки 
0,5% йзадрин - Т м л Г -
5. Ю рак кон том ир фаолиятини яхш илаш учун: 1-0,5 мл 0,06% 
корглюқон, 2-4 мл лазикс юборилади.
А ҳволда ўзгариш бўлмаса препаратлар қайта юборилади. 
Бемор реанимация бўлимига ўтказилади.