Izoh. Ushbu maqolada zeolit ​​adsorbanlaridan sanoatda foydalanish tasvirlangan, ularning boshqa adsorbentlarga nisbatan afzalliklari va kamchiliklari yoritilgan. Asosiy jihatlarni ta'kidlab o'tdi Kalit so'zlar

Izoh. Ushbu maqolada zeolit ​​adsorbanlaridan sanoatda foydalanish tasvirlangan, ularning boshqa adsorbentlarga nisbatan afzalliklari va kamchiliklari yoritilgan. Asosiy jihatlarni ta'kidlab o'tdi

Kalit so'zlar. Seolitlar, adsorbentlar, gazni suvsizlantirish, isloh qilish,  alkillash birliklari

1 Seolitlarni amalda qo'llash

Zeolitlar suv bug'lari uchun eng maqbul adsorbentlardir. Ularning boshqa adsorbentlardan, masalan, silikageldan farqi shundaki, 100 ⁰ S haroratda ham suv bug'larini adsorbsiyalash qobiliyatidir . Oddiy haroratda va 200 Pa bosimdagi ularning adsorbsion qobiliyati noyobdir. Namlik adsorbsiyasining yuqori darajasi ularning qisqa adsorbent qatlamini dinamik jarayonlarda ishlatishga imkon beradi. Zeolitlarni qo'llash sohasi juda keng, havodagi quritishdan tortib kimyoviy reaktsiyalarda katalizatorgacha, shuningdek, gaz va neftni qayta ishlash sanoatida quritish.

Gaz sanoatida quritish.  Gaz-benzinli zavodlarda texnologik jarayonlarda mo''tadil va chuqur sovuqdan foydalanish uglevodorodlarning engil fraktsiyalari olinishi darajasini oshirishga, tabiiy gazni suyultirish masalasini hal qilishga va kondensatsiz geliy qoldiqlarini ajratishga imkon beradi. Gazni suyultirish zavodlari -160  ⁰ S gacha, geliy zavodlarida esa -170 ⁰ S gacha soviydi . Ushbu texnologiya seolitlardan foydalanish tufayli mavjud bo'lib, ular ushbu sharoitda ajratish uskunalarining uzoq muddatli uzluksiz ishlashini ta'minlaydi. Zeolitlardan foydalangan holda quruq iqlim sharoitida tashiladigan gazni sovuq iqlim sharoitida chuqur va ishonchli quritish mumkin.

Dalalarda tabiiy gazning suvsizlanishi.  Quduqdan chiqadigan gaz suv bug'lari bilan to'yingan va quduqni ishlatish va ishlab chiqarish mahsulotlarini gaz yig'ish punktiga etkazib berishning qish davrida gidratlar tushadi. Gidratlarning yog'inlanishiga yo'l qo'ymaslik uchun texnologik zanjirda adsorbsion usullar bilan tabiiy gazni suvsizlantirish bosqichini ta'minlash kerak; zeolit ​​adsorbent sifatida ishlatiladi, bu esa silikagel bilan solishtirganda yuqori darajada suvsizlanishni ta'minlaydi.

Gaz-benzinli zavodlarda gazni suvsizlantirish. Gaz-benzinli zavodlarda tabiiy gaz ko'p miqdordagi quduqlardan yig'ilib, keyinchalik iste'molchiga magistral gaz quvurlari orqali tashish uchun tayyorlanadi. Agar benzin zavodi etanning nisbatan sayoz olinishini ta'minlasa, gazning shudring nuqtasi -40 ° C dan yuqori bo'lmasligi kerak. Bunday zavodlarda yangi adsorbsion moslamalar intensiv ravishda qurilmoqda va sintetik seolitlarga asoslangan eski adsorbsion moslamalar rekonstruksiya qilinmoqda. Ba'zi hollarda, zamonaviy gaz-benzinli zavodlarda etanni ajratib olish darajasi 85-90% gacha, propan 99% gacha, butanlar deyarli 100% gacha etkazilishi ko'zda tutilgan. Bunday chuqur qazib olish gazni -90 ° S haroratgacha soviganidan keyin mumkin. Bunday o'simliklarda gaz dehidratsiyasi zeolitlar bilan shudring nuqtasiga qadar 85 ° S gacha, zeolitlar esa ba'zi bir oraliq oqimlarning suvsizlanishini ham amalga oshiradi, masalan, dezinfizatorning yuqori mahsuloti.

Rezervuarga quyilgan tabiiy gazning suvsizlanishi. Tabiiy gazdan og'ir uglevodorodlarni (kondensat) ajratib olgandan so'ng, qatlamdagi bosimni ushlab turish uchun yana qatlamga quyiladi. Gazni suv omboriga quyishda, siqish, quritish va to'ldirish xarajatlarini kamaytirish uchun yuqori bosim ostida bajarish maqsadga muvofiqdir.

Kriyogen o'simliklarda tabiiy gazning suvsizlanishi. Kriyogen usul tabiiy gazni suyultirish va undan geliy ajratib olish uchun ishlatiladi. Sovutish davridagi past haroratlar (-170 ° S gacha) zeolitlar yordamida gazdan suv bug'larini deyarli to'liq chiqarib tashlashni talab qiladi. Bu -100 ° S gacha bo'lgan shudring nuqtasiga to'g'ri keladi. Gazni seolitlar bilan chuqur quritish uskunani muzlatish va binobarin, kriyogen o'simliklarning uzluksiz ishlashini buzish ehtimolini butunlay chiqarib tashlaydi.

Neftni qayta ishlash sanoatida quritish. Qayta ishlangan mahsulotlar tarkibida to'yinmagan uglevodorodlarning ko'pligi bilan tabiiy xom ashyodan sezilarli farq qiladi, ularni quritish va tozalash ma'lum xususiyatlarga ega.

To'yinmagan uglevodorodlarning suvsizlanishi. To'yinmagan uglevodorodlarni quritish paytida polimerlanish reaktsiyasiga nisbatan seolitlarning katalitik faolligini hisobga olish kerak. Zeolitlarning katalitik xossalari, bir tomondan, kristalitlarda faol kislota joylari borligi bilan, ikkinchidan, bog'lovchining katalitik xususiyatlari bilan bog'liq. Umumiy maqsadli seolitlar orasida NaA tipidagi kristalit eng past katalitik faollikka ega.

To'yinmagan uglevodorodlarni NaA zeolitlari bilan quritganda, quritish va yangilanish bosqichlarida gaz oqimining bir xil yo'nalishini ta'minlash afzaldir. Bunday holda, birinchi davrda so'rib olingan uglevodorodlar bir vaqtning o'zida suv bilan seolitlar qatlamidan asta-sekin siljiydi va quritilgan gaz oqimi bilan olib ketiladi. Yutuq paydo bo'lganidan so'ng, adsorber issiq gazni qayta tiklash bosqichiga o'tkaziladi. zeolitlarning "dumli" qatlamidan adsorbsiyalangan suv bilan uglevodorodlarning oxirgi siljishi nisbatan past haroratlarda regeneratsiya bosqichida tugaydi va shu bilan adsorbanning deaktivatsiyasi minimallashtiriladi. Zeolit ​​KA parchalanishga va polimerizatsiyaga moyil bo'lgan turli xil vositalarni quritish uchun keng qo'llaniladi: etilen, butilen, butadien, stirol va uning n-geksan, pentilenlar, vinil asetat, izopren, va

Izopropil spirtidan bir vaqtning o'zida tozalash bilan izopropilen dehidratsiyasi. Ba'zi hollarda, jarayon oqimi nafaqat quritilishi kerak, balki kiruvchi kirlardan ham chuqur tozalanishi kerak, masalan, polipropilen olish uchun ishlatiladigan propilen.

Gazlarni isloh qilish degidratatsiyasi. Sirkulyatsiya qiluvchi vodorod tarkibidagi isloh qiluvchi gazni quritishda adsorbent turini tanlashda gaz tarkibida xlorid kislotaning mikro aralashmalari mavjudligini hisobga olgan holda amalga oshirish kerak.

Xom ashyoni  alkilatuvchi birliklarda quritish . Alkillash zavodlarida katalizator sifatida gidroflorik yoki sulfat kislota ishlatiladi. Alkilatsiyaning samaradorligi va tejamkorligi ko'p jihatdan bog'liq

qayta ishlangan xom ashyoning namligi. Xomashyo tarkibidagi namlik odatda 100-450 is ni tashkil qiladi. Xom ashyoni chuqur quritish muammosi seolitlar yordamida hal etiladi.

Xom ashyoni oltingugurt va butadiendan mayda tozalash uchun alkilatuvchi o'simliklarda seolitlardan foydalanish ham mumkin.