Изланувчилар online илмий-амалий

1-расм. Энергетикада дастурий ҳисоблаш мажмуаларининг вазифалари [3] 
Ҳар қандай ечилиши керак бўлган вазифа дастурий таъминот тўплами 
билан жиҳозланиши мумкинлигини тушуниш муҳим, аммо уларнинг 
барчасини ўрганиш зарур эмас. 
Таҳлил қилинган материални ҳисобга олган ҳолда дастурларни 
қуйидагиларга ажратиш мумкин [3]: 
- 
телеметрик маълумотларни тўплаш ва сақлаш учун дастурий таъминот; 
- 
электр ҳисоб-китобларини амалга ошириш учун дастурий таъминот; 
- 
автоматлаштирилган лойиҳалаш тизимлари; 
- 
ходимларни ўқитиш учун дастурий таъминот; 

---

285 
- 
бошқа ишлаб чиқариш муаммоларини ҳал қилиш учун дастурий 
таъминот. 
Хозирги вақтда электр энергатика тизимининг ўрнатилган, ўткинчи ва 
электр механик режимларини ҳисоблаш ва моделлаштириш учун кўплаб 
дастурлар мавжуд Булардан: RastrWin 3, АНАРЭС-2000, КАСКАД-
РЕНТГЕН, DigSILENT PowerFactory, PSS/E, EUROSTAG, Energy CS, 
КОСМОС, Дакар, SDO-6, РТП-3 ва бошқалар. 
Электр ҳисоблашлар тармоқнинг электр параметрларини барча мумкин 
бўлган иш режимларида аниқлаш учун амалга оширилади: нормал, авария, 
авариядан сўнг, оғир ва бошқалар. Тартибли ҳисоб-китобларнинг тўлиқ 
ҳажмини бажариш қудратли ускуналарини тўғри танлаш, реле ҳимояси ва 
автоматлаштириш қурилмаларини созлаш, ўлчаш тизимларини танлаш, 
электр станциялари зарур қувват захираларини аниқлаш, тармоқдаги электр
энергиясини йўқотишни оптималлаштиришни имконини беради. 
RastrWin дастурий тўплами электр тармоқлари ва тизимларининг 
ўрнатилган режимларни ҳисоблаш, таҳлил қилиш ва оптималлаштириш 
муаммоларини ҳал қилиш учун мўлжалланган. 
Бир чизиқли график схемани кўрсатиш тизими “нолдан” бошидан 
бошлаб схемани яратишга, керакли параметрларни қўллашга ва баъзи бир 
элементларни бевосита танлаб дизайн моделини бошқаришга имкон бер ади. 
Параметр қийматларини градиентли ёритиб бериш (2-расм), DXF ва WMF 
форматида графикаларни кўп сахифали босиб чикариш ва экспорт қилиш 
имкониятлари мавжуд. Диаграмма дархол ҳисоб-китобдан сўнг параметр 
қийматларини акс эттиради.