Izlanishlar, yechimlar

139
XALQ TA’LIMI:
MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR
Mustaqil ish jarayonida oʻqituvchilarning oʻqish savodxonligini rivojlantirishga 
yoʻnaltirilgan topshiriqlar ishlashda oʻquvchilar oʻrgangan bilimlarini maktab 
hamda maktabdan tashqarida, shuningdek, notanish sharoitlarda qoʻllashlari 
mumkinligini e’tiborga olgan holda, baholash mezonlarini ishlab chiqishlari 
talab etiladi. 
Xalqaro tadqiqotlarga e’tiborimizni qaratadigan bo‘lsak, 
Jumladan, PIRLS xalqaro tadqiqoti boshlangʻich sinf oʻquvchilarining oʻqib 
tushunish koʻnikmalari qay darajada rivojlanganligi haqidagi maʼlumotlarni 
xalqaro miqyosda taqqoslash imkonini beradigan, oʻqish va oʻqitishni 
yaxshilashda taʼlim sohasidagi davlat siyosatiga xizmat qilishi mumkin boʻlgan 
tahlillarni taqdim etadigan yirik xalqaro baholash dasturi hisoblanadi. PIRLS — 
yangi yoki qayta koʻrib chiqilgan siyosat yutuqlarga taʼsir qilishini oʻrganish uchun 
qimmatli vosita. PISA dasturi 3 yilda bir marotaba oʻtkaziladi. Dastlab 1997-yilda 
ishlab chiqilgan va 2000-yilda birinchi marta qoʻllanilgan. Bu dastur boʻyicha har 
uch yilda oʻquvchilar bilimini baholash maqsadida sinovlar oʻtkaziladi. Hozirgi 
kunga qadar jami 7 marta (2000, 2003, 2006, 2009, 2012, 2015, 2018) testlar 
oʻtkazilgan. 

---

140
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
Ushbu dasturda qatnashishdan maqsad testlarni oʻtkazish yoki 
oʻquvchilarni testga tayyorlash emas, oʻquvchilarimizda XXI asr koʻnikmalarini 
shakllantirish, raqobatbardosh kadrlarni yaratish uchun mustahkam zamin 
yaratish hisoblanadi. PISA oʻquv dasturining mazmuniga emas, balki zamonaviy 
dunyoda talab qilinadigan koʻnikmalarga koʻproq eʼtibor qaratadi. Baʼzilar PISA 
ijtimoiy, madaniy va iqtisodiy tafovutlarni hisobga olmaydi, deb aytishadi. Bir 
mamlakatda takomillashtirish uchun qoʻllaniladigan strategiyalar, boshqa 
mamlakatlarda ham xuddi shunday boʻlmasligi mumkin. Oʻqish savodxonligi 
(PISA) — bu akademik muvaffaqiyatning poydevori sanaladi. 

---