Izlanishlar, yechimlar

83
XALQ TA’LIMI:
MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR
yetarli darajada emas. Buning uchun boshlang‘ich ta’limga oliy ma’lumotli 
pedagoglarni jalb etish va ularning sonini oshirish yuzasidan lokal, tuman, shahar, 
viloyat miqyosida aniq chora-tadbirlar yoki mexanizmlar ishlab chiqilmagan. 
Shu bilan birga O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy taraqqiyot 
va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi hamda Xalq ta’limi vazirliklari tomonidan 
maqsadli boshlang‘ich ta’limga tayyorlaydigan mexanizmlar to‘g‘ri yo‘lga 
qo‘yilmagan. Ta’lim sifatiga ta’sir etuvchi hozirgi muammolardan biri moddiy 
texnik bazaning yetishmovchiligi, bunda xonalarning boshlang‘ich sinf 
o‘quvchilari uchun moslashtirilmaganligi bilan belgilanadi. Toshkent shahar 
misolidan ko‘radigan bo‘lsak, davlat maktablari soni 312 ta, quvvati (o‘quvchi 
o‘rni) 312652 ta, o‘quvchilar soni 449044 nafar, koeffitsienti 1,4 bundan ko‘rinib 
turibdiki, 3 nafar bolaga 2 tadan jihoz to‘g‘ri keladi.
Shuningdek, tajriba-sinov natijalaridan aniqlandiki, Toshkent viloyati 
Yangiyo‘l tumanidagi maktablardan birida maktab tomonidan ko‘rsatilgan pullik 
xizmatlar asosida o‘zlari topgan mablag‘lar ularning ruxsatisiz tuman xalq ta’limi 
bo‘limlari tomonidan rentabelligi past bo‘lgan maktablarga yo‘naltirilgan. Bu esa 
maktabning moliyaviy faoliyatini mustaqil yuritishga va moddiy-texnik faoliyatini 
takomillashtirishga keskin salbiy ta’sir etadi. 
Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 22-apreldagi 343-son qarori bilan 
tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tizimidagi umumiy 
o‘rta ta’lim muassasalarida pullik ta’lim xizmatlarini ko‘rsatish tartibi to‘g‘risidagi 
nizomning 11-bandiga ko‘ra, pullik ta’lim xizmatlari ko‘rsatishdan tushgan 
mablag‘lar xarajatlar turi bo‘yicha shartnoma asosida mazkur xizmatlarga 
jalb etilgan o‘qituvchilarga to‘lanadigan to‘lovlar, soliq va boshqa majburiy 
to‘lanmalar, mashg‘ulotlarni tashkil etish uchun moddiy-texnik ta’minot 
xarajatlari qoplangandan so‘ng maktabning rahbar va pedagog xodimlarini 
moddiy rag‘batlantirishga va boshqa xarajatlarga Kuzatuv kengashi bilan 
kelishilgan holda yo‘naltiriladi.

---

84
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
Mazkur qoidaga asosan maktab direktori jamg‘arma mablag‘larini erkin 
tasarruf etish imkoniyatlari mavjud bo‘lsa-da, yuqori turuvchi tashkilotlar 
tomonidan amalda cheklovlar qo‘yilgan.