Izlanishlar, yechimlar

46
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
VI. TA’LIMNI MOLIYALASHTIRISH
Davom etayotgan pandemiya sharoitida ta’limni moliyalashtirish 
global muammo bo‘lmoqda. Ta’lim tizimlari va maktablari masofaviy ta’lim 
strategiyalariga investitsiya qilish, xavfsiz sanitariya sharoitlarini ta’minlash va 
o‘qituvchi yetishmasligi muammolarini hal qilish hamda eng zaif o‘quvchilar 
orasida ta’lim yo‘qotishlarini bartaraf etishda moliyalashtirishga talab ortib 
bormoqda. Hisob-kitoblarga ko‘ra, COVID-19 natijasida 2030-yilga kelib daromadi 
kam mamlakatlarda moliyalashtirish tanqisligi 3 barobar oshib, 200 mlrd dollarni 
tashkil etgan.
49% mamlakatlar maktabgacha, boshlang‘ich va o‘rta ta’limda COVID-19 
pandemiyasi davrida maktablarni qo‘llab-quvvatlash uchun ta’limga sarf-
xarajatlarni oshirdi va 43% mamlakat barqaror byudjetni e’lon qilgan. 
Daromadi yuqori bo‘lgan mamlakatlarda 1 ta o‘quvchining ta’lim olishiga 
qilinadigan xarajat yiliga 10 300 AQSh dollarini tashkil qilgan bo‘lsa, daromadi 
o‘rtachadan yuqori bo‘lgan mamlakatlarda ushbu ko‘rsatkich 2 400 dollarni 
tashkil qilgan. Daromadlari o‘rtachadan kam va daromadi kam bo‘lgan 
mamlakatlarda o‘rta ta’limdagi bir o‘quvchiga 1 000 dollardan kam mablag‘ 
ajratilgan. 
Daromadi kam bo‘lgan mamlakatlar hukumatlari ta’limga ham milliy boylikning 
kichikroq ulushini ajratgan. 2018-19-yillarda daromadi kam bo‘lgan mamlakatlarda 
ta’lim xarajatlari davlat YIMning 3,5%ni, yuqori daromadli mamlakatlarda 
esa 4,7%ni tashkil etgan. O‘rta daromadli mamlakatlarning taxminan 16%i 
2020-yilda maktabgacha, boshlang‘ich va o‘rta ta’lim uchun byudjet 
qisqartirganligini qayd etgan. Daromadi kam bo‘lgan mamlakatlarning hech biri 
ta’lim xarajatlarini kamaytirmagan.

---