Ызбекистон республикаси олий ва

Polituralar. 

Polituralar 

deb 

qattiq 

jilolash 

smolalari 

kuchsiz 

konsentratsiyasining 

kolloksilin 

va 

plastifikatorlarning 

uchuvchan 

organik 

erituvchilar bilan bo‘lgan aralashmasiga aytiladi. Polituralardagi quruq qoldiq 8-15% 

ni tashkil etadi. 

Polituralar  yog‘ochning  tabiiy  teksturasini  yaqqol  ko‘rsatadigan  va 

chuqurlashtiradigan tekis, shishadek yaltiroq, shaffof qoplama hosil qiladi. 

Polituralar  bilan  jilolashning  ikki  asosiy  usuli:  polituralar  bilan  yog‘ochning 

o‘zini  (duradgorlik  jilolashi)  jilolash;  polituralar  bilan  shellakli  yoki  nitrolokli 

qoplamani jilolash usuli mavjud. 

Polituralar spirtli va nitropolituralarga ajratiladi. 

Eritmasida  shellak  bo‘lgan  spirtli  polituralar  shellakli  polituralar  deb  ataladi. 

Shellakli  polituralar  ko‘pincha  ishlatish  joyida,  shellakni  etil  spirtida  eritib,  keyin 

tindirib va eritmani fnltrlab tayyorlanadi. 

Kimyo sanoati quyidagi spirt-shellakli polituralarni ishlab chiqaradi: №13 (och 

jigar rang), №14 (to‘q jigar rang), №15 (qizil-malina rangli), №16 (qoramtir-ko‘kish 

rangli). Bu polituralar buyumlarni bevosita yog‘ochning ustiga surkab jilolashda yoki 

shellakli, nitrotsellyuloza va moyli pardalar ustidan jilolashda ishlatiladi. 

---

 

73 

Sintetik  iditol  smolaning  spirtdagi  eritmasidan  iborat  bo‘lgan  iditol  spirtli 

politura,  shuningdek,  brest smolasi asosida  tayyorlangan brest politurasi ham  ishlab 

chiqariladi. Iditol politurasi yorug‘likka chidamsiz, quyosh iuri ta’sirda o‘zgaradigan 

qoplama hosil qiladi. Brest politurasi sifati bo‘yicha shellakli polituraga yaqin. 

Nitropolituralar spirtli polituralarga nisbatan mustahkam qoplama hosil qiladi. 

Ular  nitrolok  qoplamalarini  tekislab  yoki  silliqlab  bo‘lgandan  keyin  jilolashda 

ishlatiladi.  Jilolashning  birinchi  bosqichi  РМЛ  eritkichi  bilan  1:10  nisbatda 

suyultirilgan nitropolitura bilan bajariladi. 

Nitropolituralar  nitroshellakli  va  nitrotsellyulozali  bo‘ladi.  Nitroshellakli 

politura  ПСБ  markali  kolloksilin,  siklogeksanon-formaldegid  smolasi,  shellak  va 

plastifikatorning uchuvchan organik eritkichlardagi aralashmasidan iborat. Uzil-kesil 

jilolash  uchun  nitrolok  plyonkalaridan  foydalaniladi.  Nitroshellakli  politurani 

ishlatish  joyida  НЦ-314  nitropoliturasi,  shellak  politurasi  hamda  РМЛ  eritkichini  1 

:1 : 1 nisbatda aralashtirib tayyorlanadi.