Ызбекистон республикаси олий ва ырта

BIS = BS - MM + NE, 
bu erda  
BIS - bozorning import sig‘imi; 
ME  - milliy eksport, aniqlanishi ME = EX – RE;  
RE – reeksport hajmi. 
Nisbiy bozor ulushi korxonaning bozordagi ulushi va raqobatchilar ulushining 
nisbati sifatida aniqlanadi: 
 
NBU = O‘BU 
/ 
RBU 
bu erda:  
O‘BU – o‘z bozor ulushi; 
RBU – raqobatchilar bozor ulushi. 

---

 
83 
Bozorni 
segmentlash  bir 
tomondan 
korxonaning 
marketing 
faoliyati 
yo‘naltirilgan  bozor  qismi  va  obyektlarini  aniqlashni,  ikkinchi  tomondan  bozorda 
qarorlar  qabul  qilish  jarayoniga  boshqaruv  yondashuvini,    marketing  elementlarini 
to‘g‘ri  tanlashga  asos  yaratishni  ifodalaydi.  Boshqacha  qilib  aytganda  bozorni 
segmentlash  –  bu  bozorni  ko‘rsatkichlari  va  u  yoki  bu  faoliyat  turiga  (reklama,  sotish 
kanallari va usullari) reaktsiyasi bo‘yicha bir-biridan farq qiluvchi qismlarga ajratishdir. 
Segmentlash  obyekti  birinchi  navbatda  iste‘molchilardir.  Alohida    tarzda  ajratib 
olingan va umumiy tamoyillarga ega bo‘lgan holda ular bozor segmentini tashkil etadi. 
Segmentlar soni ko‘p bo‘lganda ularning har biri talablariga moslashish juda qimmatga 
tushishi  mumkin.  Shu  sababli  shaxsiy  foydalanish  tovarlariga  nisbatan  doimo  yirik 
segmentlarni belgilash lozim.  
Segmentlashda  tovar  o‘z  xaridorini  topishi  lozim.  Bozorning  tuzilmasini  tadqiq 
etish  bunga  eng  kam  xarajatlar  bilan  erishi  imkoniyatini  beradi.  Bunda  bozor 
kon‘yunkturasini  bilish  ham  muhim  bo‘lib,  u  mazkur  tovar  turiga  talab  va  taklif 
o‘rtasidagi  munosabat  hamda  narx  darajasi  va  ular  o‘rtasidagi  munosabat  bilan 
tavsiflanadi.  Bozor  kon‘yunkturasini  o‘rganishdan  asosiy  maqsad  sanoat  va  savdo 
faoliyati bozor holatiga qanchalik ta‘sir ko‘rsatishi, uning kelajakdagi rivojlanishi hamda 
aholining  tovarlarga  bo‘lgan  talablarini  to‘laroq  qondirish  uchun  nimalar  qilish 
kerakligini aniqlash hisoblanadi.