Ызбекистон республикаси олий ва ырта

 
 
12.2. Inflyatsiyani baholash 
 
Investitsiya  amaliyotida  inflyatsiya  omili  bilan  muntazam  hisoblashishga 
to‘g‘ri  keladi.  U  vaqt  o‘tishi  bilan  pul  mablag‘lari  qiymatini  pasaytirib  boradi. 
Inflyatsiyaning  (o‘rtacha  narxlar  indeksining)  o‘sishi    mos  ravishda  pulning  xarid 

---

 
131 
qobiliyatini pasayishiga olib keladi. 
Inflyatsiyani  hisobga  olgan  holda  investitsiya  jarayonlarida  pul  oqimlarini 
to‘g‘rilash  bilan  bog‘liq  hisob-kitoblarda  ikkita  asosiy  tushuncha  –  pul 
mablag‘larining nominal va real (haqiqiy) qiymatidan foydalanish qabul qilingan. 
Nominal  qiymat  pul  mablag‘larining  kattaligini  pulning  xarid  qobiliyatidagi 
o‘zgarishlarni hisobga olmagan holda baholashni ifodalaydi. 
Real  qiymat  esa  pul  mablag‘lari  kattaligini  inflyatsiya  jarayoni  natijasida 
pulning xarid qobiliyatini yo‘qotishini hisobga olgan holda baholashni nazarda tutadi. 
Bunday  baholashni  pul  mablag‘larining  kelajakdagi  qiymatini  aniqlashda  ham, 
hozirgi  qiymatini aniqlashda ham qo‘llash mumkin. 
Investitsiya  faoliyati  bilan  bog‘liq  moliyaviy-iqtisodiy  hisob-kitoblarda 
inflyatsiya quyidagi holatlarda hisobga olinadi va baholanadi:  
1)  pul mablag‘larining o‘sgan qimatini to‘g‘rilashda;  
2)  diskontlash  uchun  foydalaniluvchi  foiz  stavkasini  inflyatsiyani  hisobga 
olgan holda shakllantirishda;  
3)  inflyatsiya  sur‘atlarini  hisobga  olgan  holda  investitsiya  daromadlari 
darajasini shakllantirishda. 
Inflyatsiyani baholash jarayonida ikkita asosiy ko‘rsatkich qo‘llanadi: 
a)  inflyatsiya  sur‘ati  (T
j
)  -  ko‘rib  chiqilayotgan  davrda  (n)  o‘rtacha  narx 
darajasining o‘sishini tavsiflaydi va o‘nli kasr bilan ifodalanadi; 
b)  inflyatsiya  indeksi  (I
j
)  -  ko‘rib  chiqilayotgan  davrda  (n),  1QT
j
  ko‘rinishida 
aniqlanadi. 
1.  Inflyatsiyani  hisobga  olgan  holda  pul  mablag‘lari  qiymatining  o‘sishini 
to‘g‘rilash (korrektirovka qilish) quyidagi formula bo‘yicha amalga oshiriladi: