Ызбекистон республикаси олий ва ырта

Маҳсулотнинг иқтисодий кўрсаткичлари 
Маҳсул
от тури 
Истеъмол баҳоси 
Маҳсулот бирли-
ги кўрсаткичлари 
Сотиш 
баҳоси 
Етказиб 
бериш 
Ўрнати
ш 
.......... 
Жаъми 
Тан-
нарх 
Фойда 
---------
---------
Ҳар қандай маҳсулот ҳақиқий ишлаб чиқариш шаклини олгандан кейин 
бир қатор тавсифларга эга бўлади: сифат, хусусиятлар таркиби, номланиши, 
ташқи жихозланиши, қадоқланиши ва бошқалари. Уларни бизнес-режада му-
фассал баён этиш лозим бўлади. 
Товар уни истеъмолчи томонидан қабул қилиш нуқтаи назаридан кўриб 
чиқилиши зарур. Бу мақсадда товар ҳақида қуйидаги маълумотлар 
келтирилади: 
1. Товар қондирувчи эҳтиёжлар 
Эҳтиёжларни тавсифловчи асосий ахборот қуйидагилардан иборат: 

товар номи; 

товарнинг вазифалари, фойдалилиги; 

товардан фойдаланишнинг универсаллиги, билвосита фойдалилик, 
иккинчи даражали қўллаш соҳалари (масалан, чанг ютгичдан хоналарни 
бўяшда фойдаланиш имконияти); 

товарнинг ўзига хослигини таъминловчи омиллар. 
2. Сифат кўрсаткичлари 
Маҳсулот хусусиятларига унинг қуйидаги сифат кўрсаткичлари бевосита 
боғлиқ бўлади: узоқ муддат хизмат қилиш, ишончлилик, оддийлик, хавфсизлик 
ва ҳоказо. Айрим сифат кўрсаткичлари миқдорий жиҳатдан баҳоланиб, мос 
келувчи маълумотлар бизнес-режада келтирилиши мумкин. Хусусиятлар 
йиғиндисини худди сифат даражаси каби харидорлар тасаввурига мос келувчи 
тушунчалар орқали ўлчаниши зарур. 
3. Иқтисодий кўрсаткичлар
Иқтисодий кўрсаткичлардан қуйидагилар келтирилиши лозим: 
1.
истеъмол баҳоси; 
13
Каранг, Бринк И.Ю., Савельева Н.А. Бизнес-план предприятия. Теория и практика / Серия «Учебники и учеб-
ные пособия» - Ростов н/Д. «Феникс», 2003. - 82-83 бетлар 

---

65 
2.
битта маҳсулот бирлиги таннархи ва у келтирувчи фойда. 
Истеъмол баҳоси товарнинг хизмат қилиш муддати давомида унга 
сарфланувчи харажатларни акс эттириб, қуйидагилардан иборат бўлади: 
3.
сотиш баҳоси (нархи); 
4.
транспорт харажатлари; 
5.
ўрнатиш харажатлари; 
6.
ходимларни ўқитиш харажатлари; 
7.
эксплуатация харажатлари; 
8.
техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш харажатлари; 
9.
солиқлар; 
10.
суғурта бадаллари ва ҳоказо.