|
6 - laboratoriya ishi.
Mavzu: Chiziqli va murakkab jarayonlarni dasturlash.
Darsning maqsadi: Oddiy va murakkab dasturlar tuzish, chiziqli, tarmoqlanuvchi va takrorlanuvchi jarayonlar uchun Beysik tili buyruq va operatorlarining ishlatilshini o’rganish.
Identiv o’quv maqsadlari:
Masalaga algoritm tuzish va uning ahamiyatini izohlay oladi.
Beysik tili buyruq va operatorlari bilan muloqot qila oladi.
Chiziqli dasturlash tushunchasi ta’rif bera oladi.
Tarmoqlanuvchi jarayonlar haqida ma’lumotlarga ega bo’la oladi.
Takrorlanuvchi jarayonlar haqida ma’lumotlarga ega bo’la oladi.
Kerakli jihoz va materiallar: Shaxsiy kompyuter, tuzilgan dasturni tahrirlovchi va ishga tushiruvchi translyator dasturlar, ma’ruza matnlari, har xil adabiyotlar, ma’ruza daftari.
Ishni bajarish tartibi:
1-topshiriq. Quyidagi variantlar bo’yicha berilgan ifodaning hisoblash dasturini tuzing va o’zgaruvchilar qiymatiga mos natija oling:
Variant
|
Funktsiya
|
O’zgaruvchilar qiymati
|
1.
|
|
|
2.
|
|
|
3.
|
|
|
4.
|
|
|
5.
|
|
|
6.
|
|
|
7.
|
|
|
8.
|
|
|
9.
|
|
|
10.
|
|
|
11.
|
|
|
12.
|
|
|
13.
|
|
|
14.
|
|
|
15.
|
|
|
16.
|
|
|
17.
|
|
|
18.
|
|
|
19.
|
|
|
20.
|
|
|
21.
|
|
|
22.
|
|
|
23.
|
|
|
24.
|
|
|
25.
|
|
|
2 - topshiriq. Quyidagi variantlar bo’yicha berilgan ifodani shartlarga mos hisoblash dasturini tuzing:
Variant
|
Funktsiyalar
|
Shart
|
1.
|
|
x<2
x>2
|
2.
|
|
x<0
x>0
|
3.
|
|
x<0
x>0
|
4.
|
|
x<0
x>0
|
5.
|
|
x<0
x>0
|
6.
|
|
x<0
x>0
|
7.
|
|
x<0
x>0
|
8.
|
|
x<2
x>2
|
9.
|
|
x<1
x>1
|
10.
|
|
x<2
x>2
|
11.
|
|
x<3
x>3
|
12.
|
|
x<0
x>0
|
13.
|
|
x<0
x>0
|
14.
|
|
x<1
x>1
|
15.
|
|
x<2
x>2
|
16.
|
|
x<0
x>0
|
17.
|
|
x<10
x>10
|
18.
|
|
x<3
x>3
|
19.
|
|
x<15
x>15
|
20.
|
|
x<0,5
x>0,5
|
21.
|
|
x<0,3
x>0,3
|
22.
|
|
x<0
x>0
|
23.
|
|
x<0,6
x>0,6
|
24.
|
|
x<0
x>0
|
25.
|
|
x<0,7
x>0,7
|
3 - topshiriq. Quyidagi variantlar bo’yicha berilgan takrorlanuvchi jarayonlarga dastur tuzing:
Variant
|
Ifodaning berilishi
|
n-chegara qiymati
|
1.
|
|
n = 25
|
2.
|
|
n = 28
|
3.
|
|
n = 18
|
4.
|
|
n = 21
|
5.
|
|
n = 24
|
6.
|
|
n = 17
|
7.
|
|
n = 24
|
8.
|
|
n = 25
|
9.
|
|
n = 18
|
10.
|
|
n = 16
|
11.
|
|
n = 15
|
12.
|
|
n = 14
|
13.
|
|
n = 18
|
14.
|
|
n = 19
|
15.
|
|
n = 13
|
16.
|
|
n = 17
|
17.
|
|
n = 20
|
18.
|
|
n = 21
|
19.
|
|
n = 24
|
20.
|
|
n = 22
|
21.
|
|
n = 12
|
22.
|
|
n = 23
|
23.
|
|
n = 14
|
24.
|
|
n = 13
|
25.
|
|
n = 25
|
Tekshirish uchun savollar:
Algoritm nima va u nima uchun kerak?
Chiziqli dastur nima?
Operatorlar nima va uning qanday turlari bor?
Izoh operatori va uning vazifasi?
Kiritish va chiqarish operatorlari umumiy ko’rinishi qanday?
O’zlashtirish operatori va uning vazifasi?
DATA, READ operatorlari qanday vazifani bajaradi?
Beysik tili dasturining tuzilishi va ishlash jarayoni nimalardan iborat?
Tarmoqlanuvchi jarayon nima?
Tarmoqlash operatorlarining umumiy ko’rinishi va ularning bajarilishi?
Takrorlanuvchi jarayon nima?
Takrorlash operatorlarining umumiy ko’rinishlari va ularning ishlash jarayonini tushuntiring?
Adabiyotlar:
A. Sattorov, B. Qurmonboev «Informatika va hisoblash texnikasi asoslari», Toshkent: «O’qituvchi», 1996 y.
A. A. Abduqodirov, F. N. Fozilov, T. N. Umurzoqov «Hisoblash matematikasi va programmalash», Toshkent: «O’qituvchi»,1989 y.
A. A. Abduqodirov «Hisoblash matematikasi va dasturlashdan laboratoriya ishlari», Toshkent: «O’qituvchi», 1993 y.
I. Isoqov «IHTA dan mashqlar to’plami», Toshkent: 1997 y.
13-mavzu: Dasturlash jarayonida grafik
imkoniyatlardan foydalanish
Ajratilgan vaqt - 2 soat.
Asosiy savollar:
1. Beysik tilining shakla yasash operatorlari haqida ma’lumot.
2. Dasturlash vositalari yordamida geometrik shakllarni hosil qilish.
Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: shakl yasash, ekran rejimini o’rnatish, matnli holat, grafikli holat, ekran rangi, ekran foni, nuqta, to’g’ri chiziq, to’rtburchak, aylana, ellips.
Mavzuga oid asosiy muammolar:
Beysik tilida turli xil grafik ma’lumotlar tayyorlash mumkin. Turli grafik masalalarni echish uchun dastur tuzish mumkin. Aytingchi dasturlash tilida qanday grafik ob’ektlarni tasvirlab bo’lmaydi. Javobingizni izohlang.
Grafik operatorlardan foydalanishda tasvirlar yaqqolroq va sifatliroq chiqishi uchun nimalarga e’tibor berish kerak deb o’ylaysiz. Javobingizni tushuntiring.
1-asosiy savol bo’yicha darsning maqsadi: Talabalarga Beysik tilining operatorlari va ularning ishlash jarayonlari haqida ma’lumotlar berish.
Identiv o’quv maqsadlari:
1.1. Beysik tilining grafik operatorlari haqida to’liq ma’lumot bera
oladi.
1.2. Grafik operatorlarning mazmunini ochib bera oladi.
1.3. Grafik operatorlarni dasturlash jarayoniga qo’llay oladi.
1-asosiy savolning bayoni:
Beysik dasturlash tilida har xil shakl va grafiklar chizish uchun quyidagi operatorlardan foydalaniladi:
Ekran rejimini o’rnatish operatori: m SCREEN n
Bunda: m – satr nomeri. n – ekran holati nomeri.
N= 0,1,2 ga teng bo’lib, 0-matnli holat, 1-standart grafik holat,
2 va boshqa sonlar - yuqori imkoniyatli grafik holat.
SCREEN – operator nomi bo’lib, ekran degan ma’noni anglatadi.
Ekran rangini o’rnatish operatori: m COLOR a, b
Bunda: m – satr nomeri. a – ekran foni rangi, b– belgi yoki shakl rangi.
Nuqtani hosil qilish operatorlari:
m PSET (x, y), z yoki m PRESET (x, y), z
Bunda: x va u – koordinatalar. z – rang kodi.
Standart grafik holatda 0X319
Yuqori imkoniyatli grafik holatda 0X639
Ikkala holda ham 0U199
To’g’ri chiziq kesmasini chizish operatori: m LINE(x1, y1)-(x2, y2),z
m – satr nomeri. LINE – operator nomi, chiziq degan ma’noni anglatadi. (x1, y1)- boshlang’ich va (x2, y2)- oxirgi koordinata, z – rang.
Agar operatorga quyidagi o’zgarishlar qilinsa to’g’ri to’rtburchak hosil qilish mumkin:
m LINE(x1, y1)-(x2, y2),z, V - to’g’ri to’rtburchak.
m LINE(x1, y1)-(x2, y2),z, BF - ichi bo’yalgan to’g’ri to’rtburchak.
Bunda: (x1, y1) va (x2, y2) – koordinatalar bo’lib, shu nuqtalardan o’tuvchi kesma to’g’ri to’rtburchakning diagonali hisoblanadi.
Aylana yoki ellips chizish operatori:
m CIRCLE (x,y), R, z, t, T, nisbat
Bunda: x,y – koordinata, R – radius, z – rang, t – va T – mos ravishda yoyning boshlang’ich va oxirgi nuqtalarini ifodalaydi va radianlarda o’lchanadi, nisbat – shakl balandligining eniga nisbati.
Muhokama uchun savollar:
1.1. Ekran holatlari va ranggi qanday o’rnatiladi?
1.2. To’gri chiziq chizish operatorining umumiy ko’rinishi va uning
bajarilishi qanday?
1.3. Aylana chizish operatorining umumiy ko’rinishi va uning bajarilishi
qanday
1.4. To’g’ri to’rtburchak chizish qanday bajariladi?
1.5. Ekranda rangli nuqta qanday hosil qilinadi?
1.6. Aylana va uning yoyi qanday hosil qilinadi?
Do'stlaringiz bilan baham: |
