Ызбекистон республикаси олий ва ырта


Бюджет - соли= ва пул-кредит сиёсатларини таъминлаш =оидаси



Download 0,97 Mb.
bet10/65
Sana22.02.2022
Hajmi0,97 Mb.
#88737
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   65
Bog'liq
макроиқтисодиёт маъруза матнлари иқтисодиёт

2.4.Бюджет - соли= ва пул-кредит сиёсатларини таъминлаш =оидаси.

Макроиқтисодий сиёсатлар тығрисидаги тортишувлар олиб борилаётган бирор-бир иқтисодий сиёсатнинг имкониятлари тыли= очиб берилган та=дирда хам тухтамайди. Давлат захира тизими биронта йыналишни =ыллаб-=увватлаганда хам у =андай кредит сиёсатини олиб боришда кыриладиган чора - тадбирларнинг уч хил йыналишга тыхталиб ытамиз.


1.Биринчидан, монитаристлар фикрига кыра захира тизими пул таклифи ысишини домий равишда =ыллаб туриши лозим. Чунки, улар пул таклифида былаётган ызгаришлар ор=али бутун иқтисодиётда былаётган ызгаришларни кыришади ва шунинг учун пул массаси ысиши =ыллаб турилса ишлаб чи=ариш хажми ва ишсизлик каби кырсаткичлар бар=арорлашади деб хисоблашади.
2.И=тисодчилар ыртасида кенг тар=алган иккинчи =оида бўлиб, ЯММ номинал хажми ысиш даражсини маълум ми=дорда =ыллаб турадиган пул-кредит тадбирларини ташкил =илишни танлашдан иборатдир. Бунга амал =илган холда давлат захира тизими режалаштирилаётган иқтисодий ысиш даражаларини олдиндан эълон =илиши керак. Агарда ха=и=ий ысиш даражаси режалаштирилган ысиш даражасидан ошиб кетса пул массаси ысишини секинлаштириш ор=али талабни кенгайиши ушлаб турилади, аксинча былса рағбатлантирувчи сиёсат олиб борилади. Монетаристларнинг шундай вазиятларда муомаладаги пул тезлигининг ызгаришига мослашагн пул сиёсатини олиб бориш имконини ва иқтисодиёт хамда нархлар бар=арорлашувига йыл очади деб хисоблашади.
3.И=тисодчилар томонидан пул-кредит сиёсатлари тадбирларини танлашдаги учинчи =оида ташкил =илиш хисоблашади. Ушбу =оидага амал =илган холда давлат захира тизими нархларнинг режа быйича ызгаришларини эълон =илиши шарт ва пул таклифини шундай тартибга солиш керакки, токи нархлар олдиндан эълон =илинган ма=садларга мос равишда ызгарсин. Ушбу йыналишни =ылловчилар фикрича пул сиёсатининг энг асосий вазифаси бўлиб нархлар бар=арорлигини таъминлаш хисобланади.
Шунга хам эътибор бериш керакки юқоридаги санаб ытилган йыналишларнинг барчаси номинал кырсаткичларга асосланади.
У ёки бу йылни танлашда былаётган тортишувлар асосан пул кредит сиёсатига тегишли былса, и=тисодчилар ва сиёсатчилар ыртасида бюджет соли= сиёсатини танлаш муаммоси хам музокараларга асос была олади. Бу жихатдан баланслашган бюджетни танлаш =оидаси кыпро= эътиборга лойи=дир. Бунга асосан давлат харажатлари соли= тушумларини ми=доридан ошмаслиги керак.
Олдинги саволларда кыриб ытганимиздек баланслашган бюджетни таъминлаш учун айрим и=тисодчилар конституцияга маълум бир модда киритиш зарурлигини у=тиришгандир.
Шунингдек, кыпгина и=тисодчилар эса эса бунга =арши, уларнинг фикрича айрим холларда бюджетни ижобий ёки салбий =олди=ларда са=лаб туришга кыпгина сабаблар мавжуд.
Биринчидан, бюджетнинг баланслаштирилганлиги, иқтисодиётни бар=арорлаштириш ну=таи назаридан фойдали хам былиши мумкин. Чунки, мажбурий баланслаштириш соли= - бюджет тыловлари каби автоматик бар=арорлаштирувчи омиллар харакатини йы==а чи=ариши мумкин. Иқтисодиётда иқтисодий пасайиши бошлаган шароитда соли= автоматик равишда ысади. Шундай =илиб иқтисодиётни бар=арорлаштириш бюджет камомади хисобига таъминланади. Аксинча балансланган бюджет былгандан эса иқтисодий камайиши ва=тинча соли=ларни ошишини ва давлат харажатларини камайтиришни талаб =илган былар эди. Бу эса кейинчалик жами талабни камайишига олиб келган былар эди.
Иккинчидан бюджет ижобий ёки салбий =олди=лари ми=доридан иқтисодий рағбатлантиришда, соли=ларнинг салбий таъсирини камайтиришда фойдаланиш мумкин. Соли=ларнинг юқори ставкалари иқтисодий фаоллликни йы=отади ва улар =анчалик юқори былса, у жамият учун шунчалик =имматга тушади. Соли=лар ми=дорини йиллар быйича ызгартирмасдан бар=арор ушлаб туриш камро= йы=отишларга олиб келади. Бундай сиёсатни и=тисодчилар соли=ларни тексилаш деб аташади.
Учинчидан бюджет камомадидан маълум ми=дордаги соли=ларни келажак авлод ихтиёрига юклашда фойдаланиш мумкин. Масалан, айрим и=тисодчилар хисоблашадики, агарда бугун озодлик учун уруш былаётган былса, унинг фойдасини келажак авлод олади ва шунинг учун бугунги харажатларда улар хам =атнашиши керак. Щозирги авлод уруш харажатларини бюджет камомади хисобига молиялаши мумкин. Натижада, давлат уруш ва=тидаги =арзларини келажак авлоддан соли=лар йиғиш ор=али тыплаши мумкин.
Ушбу мулохазалар ор=али улар бюджетга =арши туришади. Бюджет - соли= сиёсатларини ишлаб чи=ишда иқтисодий вазиятлардан келиб чи=иб амалга ошириш зарур деб хисобланади.



Download 0,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   65




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish