Ызбекистон Республикаси Олий ва Ырта Махсус


Схемалар тури ва уларни белгилаш =оидалари



Download 0,55 Mb.
bet7/53
Sana21.04.2022
Hajmi0,55 Mb.
#571174
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   53
Bog'liq
тбичж. янги маъруза

Схемалар тури ва уларни белгилаш =оидалари.Схема бу машина =исмлари, уларни узаро жойлашиши ва улар орасидаги бо\ланишлар шартли белгилар билан кырсатилган графикли хужжатдир. Схема ёрдамида чизмадан кура тезрок машинанинг ишлаш принципини урганиш мумкин.
Схемалар конструкторли хужжатлар жамланмасига киради ва машинани лойихалаш, тайёрлаш, йигиш, мослаш ва ишлатиш учун керакли маълумотларни беради.
Схемаларни тузиш ва белгилаш коидаларини конструкторлик хужжатларини ягона тизимида (ЕСКД)да кабул килинган.
Схема элементи - машинада ани= вазифани бажарадиган ва якка узи иш бажармайдиган =исмларга булиниши мумкин булмаган схема =исмидир (муфта, насос, трансформатор ва х.к.).
=урилма - ягона конструкцияли куринишида былган элементлар бирлашганидир (блок, плата, шкаф).
Машинада ани= вазифани бажарувчи ва битта конструкцияга бирлаштирилмаган элементлар функционал гурух дейилади.
Ани= вазифани бажарувчи элемент, =урилма ва функционал гурухни функционал =исм дейилади.
Машинанинг функционал =исмлари уртасида бо\ланишни кырсатувчи линия =исмлари узаро бо\ланиш линиялари дейилади.
Схема унга кирувчи элементларга кура кинематик, гидравлик, пневматик, электрик ва х.к. былинади.
Схемалар ишлатилишига кура таркибли, функционал, принципиал (тула), бирлаштирувчи (йигувчи), умумий, жойлашиш ва бирлаштирилган турларига былинади.
Таркибли схема машинанинг асосий функционал =исмларни, уларни вазифасини ва узаро бо\ланишларини тавсифлайди. Таркибли схемани бош=а типдаги схемалардан олдин машина билан умумий танишиш учун лойихаланади. Таркибли схемада туртбурчак куринишида машинанинг хамма асосий функционал =исмлари ва улар орасидаги бо\ланишларни кырсатилади. Таркибли схемада элемент ва =урилмаларнинг номи ва белгиланишини туртбурчак ичига ёзилади.
Функционал схема - машинанинг функционал =исми ёки бутунлай машинада булаётган жараёнларни ифодаловчи схема. Машинанинг иш принципини урганганда, уни мослаш, назорат килиш ва таъмирлашда шу терминдан фойдаланилади.
Принципиал (тула) схема - бу машинанинг таркибини ва улар уртасидаги бо\ланишни ани=лайди, хамда иш принципини кырсатади. Бу схемалар бош=а хужжатларни - чизма, бирлаштириш схемалари ва бош=аларни лойихалаш учун асос булиб хизмат =илади.
Бирлаштириш (тула) схемаси - машина =исмларини. Трубопровод, провод ва шу бирлашмани хосил килувчи кабель ва жгутларни, хамда бирлаштириш жойларини кырсатувчи схема.
Агар машина турли элементлар кирса. У холда унинг тузилишини ва иш принципини комбинацияланган схема куринишида кырсатиш кулайрок, масалан гидрокинематик схема. Схемани номи унинг тури ва хилини кырсатади.
Кинематик схемалар машинанинг барча кинематик элементлари бирлашгани, улар уртасидаги барча кинематик бо\ланишларни, хамда щаракат бериш ну=таси билан бо\ланишларни кырсатади.
Кинематик схемаларни бажариш ва тузиш коидалари ГОСТ2701-84 (СТ СЭВ651-77), ГОСТ2703-68* (СТ СЭВ1187-78), ГОСТ2721-74* ва ГОСТ2770-68* (СТ СЭВ2519-80)да кырсатилган.
Кинематик схемалар развёртка ёки аксонометрик тасвир куринишида былади. Кинематик схема элементларини шартли график белгилар ёки соддалаштирилган ташки куриниши билан белгиланади. Схемадаги элементларни узаро жойлашуви ишчи холатга ты\ри келиши керак. Кинематик схемада элементларнинг четки =исмларини штрихпунктир чизи= билан кырсатиш, элементларни аввалги холатдан ю=орига ёки пастка жойлаштириш, машина контуридан чи=ариш ва чизиш учун кулай холатга айлантириш мумкин.
Кинематик схемаларда вал, ук, стержень, ричаг ва хоказоларни S=0,5-1,4мм йугонликдаги асосий узилмаган чизи= билан кырсатилади. Соддалаштириб кырсатилган элементлар (тишли \илдирак, червяк, шкив ва бош=алар) S/2 калинликдаги узилмаган ингичка чизи= билан кырсатилади. Схема чизилган мащсулотлар контури калинлиги S/3 былган узилмайдиган ингичка чизи= билан кырсатилади.
Хар бир кинематик элементга щаракат берувчидан бошлаб тартиб раками куйилади. Валларни рим ракамлари билан, бош=аларни эса араб ракамлари билан белгиланади. Тартиб ракамини элементдан чизи= чикариб куйилади. Чизи= тагида кинематик элементнинг асосий тавсиф ва параметрларини кырсатиш керак. 18 расмда кинематик схемага мисол кырсатилган.
Гидравлик ва пневматик схемалар ишлатилишига кура принципиал, таркибли ва бирлашмалар схемаларга былинади.
Принципиал схемада берилган гидравлик (пневматик) жараёнларни бажариш ва назорат килищ учун машинанинг гидравлик ва пневматик элементларни ва уларни бирлаштирувчи барча бо\ланишларни кырсатилади. Гидравлик ва пневматик схемаларни бажариш коидалари ва уларни шартли график белгиланиши ГОСТ2704-76* (СТ СЭВ1981-79), ГОСТ2784-79*, ГОСТ2780-68*, ГОСТ2701-84 (СТ СЭВ651-77), ГОСТ2781-68*, ГОСТ2782-68* да келтирилган.
Хамма элемент ва =урилмаларни схемада кырсатилган хар бир элемент (ёки =урилма) харф ва тартиб ракамдан иборат былган холатли белги билан белгиланиши керак. Тартиб раками харфдан кейин туради. Харфли белги бу элементнинг номидаги бош ёки характерли харф былади, масалан: гидроаккумулятор (пневмоаккумулятор)-АК, гидробак-Б, влагоотделитель-ВД, пневмоглушитель-Г, гидродроссель (пневмодроссель)-ДР, гидроклапан (пневмоклапан)-К, гидроклапан (пневмоклапан) обратный-КО, гидроклапан (пневмоклапан) предохранительный-КП, манометр-М. маслораспылитель-МР, насос-Н, насос пластинчатый-НП, гидрораспределитель (пневмораспределитель) -Р, фильтр-Ф, гидроцилиндр (пневмоцилиндр)-Ц. Ишлатиш сохаси кырсатилмаган =урилмани умумий харф А билан белгиланади.
Элемент ва =урилмаларнинг тартиб раками схемада кетма-кет жойлашишига =араб тепадан пастга, чапдан унг томонга =араб белгиланади.
Агар машинага бир хил бир нечта =урилмалар урнатилган былса, у холда элементларга холатли белгиларни шу =урилмалар атрофида куйилади.
Схемада холатли белгиларни элемент ва =урилмани унг ёки ю=ори томонида куйилади. Элемент ва =урилмаларни схемадаги график жойлашуви машиналарда хакикатда хам жойланишига ты\ри келиши керак.
Гидравлик (пневматик) схемадаги элемент ва =урилмаларни бирлаштирувчи трубопроводларга тартиб ракамларини бирдан бошлаб иш мухити йыналиши быйича куйилади. Турли вазифадаги линияларни ани=лаш учун трубопроводларни белгиловчи ракамларни чизи=лар узилишида куйса былади.
Принципиал гидравлик схемада кырсатилишича (19 расм) машинани бошлангич холатида ёг гидробак Бдан трубопровод 1 ор=али насос Н ёрдамида сурилади ва трубопровод 2, гидрораспределитель Р ва трубопровод 5 ор=али гидроцилиндр Цнинг штокли томонига тушади. Гидроцилиндр Ц нинг штоки туширилган, поршенли томони эса трубопровод 7, гидрораспределитель Р ва куювчи трубопровод 4 ор=али гидробак Б билан бирлаштирилган. Гидрораспределитель Рнинг электромагнити ишлаб кетганда ёг трубопровод 7 ор=али цилиндр Ц нинг поршенли томонига тушади, шу билан шток кутарилиши бажарилади. Бундан ёг гидроцилиндрнинг штокли томонидан трубопровод 5 ор=али гидротаксимлагич Рдан утиб чи=ариш трубопроводи 4га келади. Гидротаксимлагич Р нинг электромагнитига ток бориши узилганда унинг пружинаси гидротаксимлагични бошлангич холатга келтириб гидроцилиндр Ц нинг штоки тушади.Гидроклапан КП пружинасига ортикча юкланиш тушганда гидроклапан ёгга насос Ндан трубопровод 2 ва 3 ор=али чи=ариш трубопроводи 8га йул очади.
Гидроклапан КП пружинаси устидаги стрелка уни мослаш имконини кырсатади.
Гидроцилиндр Ц дан чикаётган ёг дренаж трубопровод 6 ор=али гидробакка боради.

Download 0,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   53




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish