Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус



Download 415,5 Kb.
bet15/25
Sana24.02.2022
Hajmi415,5 Kb.
#194462
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   25
Bog'liq
МАЪРУЗА метрол

2.2.3. Клинометрлар.

Бурилиш бурчагини улчаш учун кулланиладиган асбоблар клинометрлар дейилади. Амалда кулланиладиган клинометрлар одатда механик схемага эга. Бу схемеларда сезгир элемент сифатида маятник ёки шайтон хизмат килади. Бурилиш бурчагини улчаш учун кулланиладиган энг содда тузилма аввалрок айтиб утилган шовун дейиш мумкин.


Шайтонли клинометр, ёки Стоппони клинометри, синалаётган конструкцияга бикр махкамланган асбобни ифодалайди (38-расм).
38-расм. Шайтонли клинометр.

Кесим, демакки асбоб бурилганда, шайтондаги томчи бир томонга огади. Винт 2 ни айлантириш ва сурилиши ва пружина 3 нинг харакати шайтонни яна горизонтал холатга олиб келади. Бурчак катталиклари мосланган винтнинг сурилишига кура огиш бурчагининг узгариши, яъни кесим бурилиш хакида фикр юритилади. Асбоб кичик улчамли, содда ва етарли даражада аникликка эга.


Маятникли Аистов клинометри (39-расм) худди аввалгидек, конструкцияга бикр махкамланади. Конструкцияни бурилиши маятникни огишини ва занжирнинг узилиши ва индикатор сигналининг (лампочка ёки кунгирок) учишини келтириб чикаради.
39-расм. Маятникли Аистов клинометри.

Бурчак кийматларида мосланган винт сурилиши билан занжир яна тикланиши мумкин. Асбоб кичик улчамли, аниклик даражаси юкори (5 гача), аммо аввалгига караганда урнатилиш ва ишлатилиши мураккаб.


Ричагли клинометрларнинг (40-расм) хусусияти ричагнинг икки нуктасини сурилиши буйича бурилиш бурчагини аниклашдан иборат. Сурилиш прогибомерлар ёрдамида улчанади. Бундай тузилма бир кадар купол, бирок схемаси буйича оддий ва нихоят аник.

40-расм. Ричагли клинометр.
Дархакикат, прогибомернинг аниклиги 0,01 мм ва базаси 1000 мм булганда arctg0,00001, яъни тахминан 2» тенг булган бурилиш бурчак аникланиши мумкин.


2.2.4. Динамометрлар.

Зурикиш деформациясини бевосита улчаш имконияти улкан кизикиш уйготади. Деформациядан зурикишга хисобий йул билан утиш назарий ифодалардан фойдаланиш билан боглик булиб, купинча хакикатдан узокрок булади. Бундан ташкари бундай утиш эластиклик модули, Пуассон коэффициенти ва шу каби бошка экспериментал йул билан аниклаш муракаб булган физик-механик тавсифларга эга булишини таказо этади.


Ва нихоят, катор холларда деформация киймати буйича зурикиш хакида фикрга келиш мутлако мумкин эмас. Масалан, агар тугри стержен учларини кузгалмас кискичга махкамлаб куйилса, у холда температура узгаришида унинг буйлама деформацияси 0 га тенг булади. Шу билан бир вактда стержендаги зурикиш температуранинг узгариришига караб узгаради. Бетонни киришиш деформациясидаги холатида хам худди шундай хулосага келиш мумкин.
Зурикишни тугридан-тугри улчаш масаласини ечишдаги ютукларни авваламбор физикадаги замонавий ютуклар билан боглаш мумкин. Бунга мисол булиб зурикиш тадкикотнинг магнитометрик усулларининг ривожланиши имкониятлари билан боглик имкониятлар хизмат килади.
Арматура стерженларидаги кучни улчаш учун арматура диномометрлари АД кулланилади. Асбоб (41-расм) кесим юзаси арматуранинг кесим юзасига тенг булган стержендан иборат булиб, ундан бир булак кесиб олинган арматура урнига кавшарланади.
41-расм. Арматура динамометри.

Сезгир элемент сифатида АД симли тензометр 1 ёки тор 3 га тенг. Асбобни мослашда биринчи холатда Р- R богланиши топилади (куч-каршиликнинг узгариши), иккинчи холатда эса – Р- f (куч-торнинг тебраниш частотаси узгариши). Шундай килиб, синов жараёнида R ёки f кийматларини улчаб, Р кучнинг катталигини аниклаш мумкин, уни майдонга булиш эса зурикишнинг кийматини беради.


«Асос – пойдевор» чегарасидаги контакт зурикишини ва тукма грунтнинг деворга булган босимни аниклашда грунт динамометри ГД кулланилади (42-расм). ГД баландлиги диаметрдан анчагина кичик булган буш цилиндр куринишига эга. Цилиндр тубида (мембранасида) каршилик тензометри ёпиштирилган ёки тор махкамланган. Улар мос равишда ташки босим остида мембрананинг эгилишида каршилик ва тебраниш частотасини узгартиради. Асбобни мослашда q- R, ёки q- f богланиш топилади, бу эса синов жараёнида R ва f нинг улчанган кийматларига кура контактли зурикишнинг катталаги хакида фикрлаш имконини беради.
42-расм. Грунт динамометри.

Карлсон томонидан таклиф этилган бетонли динамометр БД симоб билан тулдирилган тула дискка 1 эга (43-расм).


Бетондаги зурикиш таъсири остида диск деформацияланади. Уз навбатида симобнинг мембрана 2 ни деформациялайди, бу эса тор ёки каршили тензометри куринишидаги сезгир элемент томонидан кайд этилади.
43-расм. Бетонли динамометр.

Асбобни мослашда - R ёки - t богланиш топилади. Асбоб схемасидан куриниб турибдики бу усул билан факатгина сикувчи зурикишларни улчаш мумкин.



Download 415,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   25




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish