Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус

Сенсор тизимлар физиологияси

Рецепторлар, сезув аъзолари, анализаторлар ҳақида тушунча. Рецепторлар таснифи. Рецепторларнинг кўзғалиш механизмлари: рецептор ва генератор потенциаллар, импульс активлиги. Қўзғотувчи куч билан генератор потенциал катталиги ва афферент импульслар частотаси орасидаги нисбат. Вебер-Фехнер қонуни. Мутлақ ва фарқли поғона кучлари ҳақида тушунча. Рецепторлар мослашуви. Сенсор аҳборотларни кодлаштириш. “Сенсор кириш” нинг бошқа-рилиш жараёни.
Тери рецепторлари: таъм билиш, ҳарорат, оғриқ, мушак-пай рецепцияси. Таъм ва ҳид сезиш рецепторлари. Таъм ва ҳид билиш рецепциясининг электрофизиологияси. Солиштирма физиологик маълумотлар. Эшитув аъзоси, унинг тузилиши ва вазифаси. Вести-буляр аппарат, оттолит аъзо ва ярим айлана каналларнинг тузилиши ва фаолияти. Товуш баландлиги ва кучини сезиш.
Кўз, унинг тузилиши ва фаолияти. Ёруғликнинг кўз оптик қатламларида синиши. Тўр пардада тасвир. Кўз аккомодацияси, қорачиқ. Ранг фарқлаш назарияси. Кўзнинг кўрув қобилияти. Бинокуляр кўрув. Электроретинограмма. Фоторецептор ва ёруғлик энергиясининг трансформацияланиши. Родопсин. Тўр парда элементлари: фоторецепторлар, биополярлар, чигаллар, амакрин ва горизонтал ҳужайралар. Тўр парданинг асаб элементлари орқали ҳабарларни қайта ишлаши.
Соматосенсор, эшитув, сезув ва кўрув сигналлари йўллари. Рецептор тизимларнинг пўстлоқда жойлашуви. Анализаторлар ҳақида тушунча. Кўрув анализаторлари мисолида афферент даракларнинг пўстлоққа узатилиши. Пўстлоқ қисмидаги содда, мураккаб ва ўта мураккаб ҳужайралар.
Эндокрин тизим
Эндокрин тизим ва улар томонидан физиологик фаолиятла-рининг бошқарилиши. “Ички секреция” ва “гормон” тушунчалари.
Гормоннинг асосий ҳусусиятлари. Умуртқали ва умурқасиз ҳайвонларда эндокрин тизимнинг тузилиши ва фаолияти.
Эндокрин тизим эволюцияси. Умуртқали ҳайвонларнинг асосий эндокрин безлари ва улар ишлаб чиқарадиган гормонлар; гонадалар ва жинсий гормонлар; буйрак усти бези пўстлоғи ва кортикосте-роидлар; қалқонсимон без ва тиреоид гормонлар; қалқонсимон олди бези ва паратгормон; ултимабронхиал ҳужайралар ва кальцитонин; меъда ости безининг оролсимон тузилмаси ва унинг гормонлари; энтерин тизим; тимус ва унинг гормонлари; гипофиз, олдинги, ўрта ва орқа бўлимчалари; гипоталамус ва рилизингомил; эпифиз ва мелотонин; жигар ва буйракнинг фаолияти; плацентанинг эндокрин вазифаси.
Умуртқасиз ҳайвонларнинг эндокрин безлари ва гормонлари. Асаб ва эндокрин тизимларнинг ўзаро алоқаси.
Гормонларнинг кимёвий тузилиши ва фаолият боғлиқликлари. Эндокрин фаолиятнинг физиологик асослари: биосинтез ва гормон ишлаб чиқарилиши, унинг бошқарилиши, тўғри ва акс (қайтар) алоқа механизми, гормонлар транспорти, ҳужайраларга таъсир этиш йўли.
Гормонларнинг нишон-ҳужайрага таъсир этиш механизми. Нишон-ҳужайраларнинг гормон сезувчанлиги. Мультигормонал тизимлар, гормонал эффектларнинг хусусий ва умумийлиги.
Эндокрин тизимнинг ўсиш, ривожланиш, мосланиш ва ўз-ўзини бошқаришдаги ўрни. Тўқима гормонлари. Ички секреция безларининг ўзаро алоқаси ва ҳамкорликдаги таъсири. Организмни интегратив фаолиятида ички секреция безларининг иштироки. Организмни яхлитлик принципи.