Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

 
 
10.4. Mol yetkazib beruvchilar tanlovi  
 
1. Takliflarni qabul qilish va baholash  
         Doimiy  mol  yetkazib  beruvchilardan  taklif  olish  va  uni  baholash  jarayoni 
turlicha  tashkil  qilinishi  mumkin.  Keng  tarqalgan  va  samaralisi  quyidagilar 
hisoblanadi:  
1. Tanlovli savdo.  
2. Mol yetkazib beruvchi va iste’molchi o‘rtasida yozma kelishuv. 
Tanlovli  savdo  (tenderlar)  doimiy  mol  yetkazib  beruvchilarni  izlashning 
keng  tarqalgan  shaklidir.  Tenderni  o‘tkazish  quyidagi  bosqichlarni  o‘z  ichiga 
oladi:  
- reklama;  
- tenderli hujjatlarni ishlab chiqarish;  
- tenderli hujjatlarni chop etish;  
- tenderli takliflarni qabul qilish;  
-tenderli takliflarni baholash;  
-savdo qatnashchilarining malakasini tasdiqlash; 
- shartnoma taklifi. 
Tenderli hujjatlashtirish, qoida bo‘yicha, yetarlicha katta hajmga ega bo‘lib, 
1 qator muhim funksiyalarni bajaradi: 
-  tender qatnashchilariga savdo jarayoni to‘g‘risida yo‘l - yo‘riq ko‘rsatadi;  
-  xarid qilinadigan tovar va xizmatlarga tavsif beradi; 

---

 
114 
-  taklifni baholash shartlarining mezonlarini o‘rnatadi; 
-  keyingi shartnomalar shartlarini aniqlaydi.  
Baholash jarayonining asosiy qoidalari quyidagilar: 
-  tender tashkiloti a’zolarini oldindan belgilash;  
-  talabga javob beruvchi takliflarni ko‘rib chiqish; 
-  tender hujjatida keltirilgan baholash qoidalariga to‘liq amal qilish; 
-  savdo qatnashchilari bilan qandaydir kelishuvlarning bo‘lmasligi. 
Yozma  kelishuvda  kelishuv  qatnashchilari  rasmiy  tovar  yetkazish 
to‘g‘risida taklif olishadi. Bu 2 xil usul bilan amalga oshishi mumkin. Birinchisida, 
shartnoma  tuzish  tashabbusi  tovar  sotuvidan  chiqadi.  U  o‘zining  doimiy 
xaridorlariga  ofertalar  jo‘natadi.  Odatda ofertalar quyidagi rekvizitlarni  o‘z ichiga 
oladi:  
-  tovar nomi; 
-  tovar miqdori va sifati; 
-  narx; 
-  yetkazib berish sharti va muddati; 
-  to‘lov sharti; 
-  tara va qadoqlash tavsifi; 
-  qabul qilish - uzatish sharti. 
Ofertalar qattiq va erkin tarzda bo‘lishi mumkin. 
2-usulda shartnoma tuzish tashabbusi tovarni sotib oluvchidan chiqadi. U doimiy 
mol  yetkazib  beruvchilarga  tijorat  xatini  jo‘natadi.  Unda  barcha  yuqoridagi 
rekvizitorlar ko‘rsatilgan bo‘ladi.