Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

 
 
Nazorat va mulohaza uchun savollar 
 
1.  Raqobat avzalligi va raqobatbardoshlik mazmuni nimadan iborat. 

---

 
150 
2.  Raqobatli iqtisodiy oqimlar logistikasi nimani bildiradi. 
3.  Logistik xarajat tushunchasi. 
4.  Marketing va logistika xizmatlarida qanday xamkorliklar mavjud. 
 
 
 

---

 
151 
14-bob 
 
 LOGISTIKADA XIZMAT KO‘RSATISH SOHALARI
  
 
14.1. Logistik xizmat ko‘rsatish haqida tushuncha 
 
 
“Xaridor  bozori”  sharoitida  sotuvchi  o‘zining  faoliyatini  sotib  oluvchi 
talablaridan kelib chiqilgani hamda qaramog‘i kerak. 
 
Bunda  talablar  tovarga  bo‘lgan  ehtiyoj  bilan  cheklanmaydi.  Xaridor 
o‘zining shart-sharoitlarini xizmatlarning tarkibi va sifati yuzasidan ham namoyish 
qilib, ushbu tovarlarni yetkazib berishda namoyon bo‘ladi. Xizmatlar, u iboraning 
umumiy  tushunchasi  sifatida  kimningdir  xatti-harakati,  hamda  boshqalarga 
yordam ko‘rsatuvchi vosita ekanligini bildiradi. Xizmat ko‘rsatish bo‘yicha ishlar, 
ya’ni kimningdir ehtiyojini qondirish uchun qilingan harakat xizmat ko‘rsatish deb 
ataladi. 
 
Logistik  faoliyatning  tabiati  moddiy  vositalar  iste’molchisiga  turli  xildagi 
logistik  xizmatlarni  ko‘rsatishni  nazarda  tutadi.  Logistik  xizmat  ko‘rsatish 
taqsimot  jarayonlari  bilan  uzviy  bo‘glangan  bo‘lib,  tovarlarni  yetkazib  berish 
jarayonida ko‘rsatilayotgan kompleks xizmatlarni o‘z ichiga oladi. Logistik xizmat 
ko‘rsatish  bo‘lib  moddiy  xizmat  oqimining  turlicha  iste’molchilari  hisoblanadi. 
Logistik  xizmat  ko‘rsatish  tovar  yetkazib  beruvchi  tomonidan yoki ekspeditorlik 
firmasi  (logistik  xizmat  ko‘rsatish  sohasiga  ixtisoslashgan)  tomonidan  amalga 
oshiriladi. 
 
Logistik  xizmat  ko‘rsatish  sohasidagi  barcha  ishlarni  uchta  asosiy 
guruhlarga bo‘lish mumkin: 
 
sotishdan  oldingi  ishlar,  ya’ni  logistik  xizmat  ko‘rsatish  tizimining 
shakllanishi bo‘yicha ishlar;  
  tovarlarni  sotish  jarayonida  amalga  oshirilib,  logistik xizmatlarni ko‘rsatish 
yuzasidan qilinadigan ishlar; 
  tovar sotilganidan keyingi qilinadigan logistik xizmatlar. 
Tovarlarni  sotish  jarayonlariga  qadar  logistik  xizmat  sohasida  bo‘ladigan 
ishlar o‘z ichiga asosan xizmat ko‘rsatish bo‘yicha firmaning siyosatini belgilaydi 
va  ularni  rejalashtirishni  oladi.  Tovarlarni  xarid  qilish  jarayonida  turli  tuman 
logistik xizmatlar vujudga kelishi mumkin, masalan:  
  omborda tovar zaxiralarining mavjudligi;  
  talablarning  bajarilishi  shu  jumladan  ro‘yxat  asosida  tanlab  olish,  o‘rash-
bog‘lash,  yuk  to‘plamini  shakllantirish  va  boshqa  jarayonlarni  amalga 
oshirish; 
  yetkazib berishni ishonchliligini ta’minlash; 
  yuklarni o‘tishi haqidagi axborotlarni berib borish. 

---

 
152 
Tovar  sotilganidan  keyingi  xizmatlar  –  bu  kafolatli  xizmat  ko‘rsatish, 
xaridorlarning  e’tirozlari  bo‘yicha  majburiyatlarni  ko‘rib  chiqish,  almashtirish  va 
boshqa jarayonlarni o‘z ichiga oladi.