Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

2.Temir yo‘l transporti 
Xalq xo‘jaligida temir yo‘l transportining yo‘lovchilar hamda yuk tashishda 
salmog‘i  katta.  Respublika  temir  yo‘l  transporti  MDH  doirasidagi  qo‘shni 
davlatlar  bilan  iqtisodiy  aloqalarni  amalga  oshirishda muhim o‘rinda turadi. 1999 
yilda  respublikada  xalq  xo‘jaligiga  tegishli  umumiy  uzunligi  6,6  ming  km,  shu 
jumladan, umumiy foydalaniladigan qismining uzunligi 25 ming km, asosan sanoat 
korxonalariga  tortilgan  temir  yo‘l  uzunligi  3,1  ming  km  ni  tashkil  etadi.  1994  yil 
noyabrda  O‘zbekiston  Respublikasida  joylashgan  temir  yo‘l  korxonalari  va 
bo‘linmalari,  loyiha  -  konstruktorlik  va  boshqa  tashkilotlari  va  muassasalari 
negizida «O‘zbekiston temir yo‘llari» davlat hissadorlik kompaniyasi tashkil etildi. 

---

 
63 
O‘zbekiston  Respublikasi  mamlakat  mustaqilligi  va  iqtisodiyoti  uchun  ulkan 
ahamiyatga  ega  bo‘lgan  Xitoy,  Koreya,  Yaponiya,  Eron,  Turkiya  va  G‘arbiy 
Yevropaning  janubi  bilan  tutashtiradigan  «TransOsiyo»  magistrali  (Istambul  - 
Toshkent -Olma ota - Pekin) qurilishida ishtirok etmoqda. 
«O‘zbekiston  temir  yo‘llari»  50  mingdan  ortiq  turli  yuk  vagoni  va 
Germaniyada  tayyorlangan  refrijiratorlari,  1450  yo‘lovchilar tashiladigan vagonga 
ega.  Kompaniyaning  temir  yo‘ldan  foydalanishiga  mas’ul  bo‘lgan  Toshkent, 
Farg‘ona,  Buxoro,  Orol  bo‘yi,  Qarshi  bo‘limlari  bor.  1999  yil  umumiy 
foydalaniladigan  temir  yo‘l  transportida  46,2  mln.t  yuk  tashildi.  20  tonnali 
konteynerlar bilan yuk tashish respublikadagi 11 ta stansiyada amalga oshirildi. 
Tashiladigan  yuklarning  asosiy  qismini  qurilish materiallari, bulardan 21 % 
taxta, 3% neft va neft mahsulotlari, 35 % g‘alla, sement, kimyoviy mahsulotlar va 
mineral o‘g‘itlar, ko‘mir, sabzavot va boshqa xalq xo‘jaligi yuklarini tashkil etadi. 
1999  yil  temir  yo‘l  transportida  14,4  mln.  yo‘lovchi  tashildi.  Yo‘lovchilarga 
xizmat  ko‘rsatishda,  ayniqsa,  shaharlar  atrofidagi  qatnovda  elektropoyezdlardan 
tobora kengroq foydalanilmoqda.
  
O‘zbekistonning  yagona  temir  yo‘l  tarmog‘ini  vujudga  keltirish  bo‘yicha 
Navoiy-Nukus  yo‘nalishlarida  temir  yo‘lni  qayta  qurish  va  elektrlashtirish 
boshlandi.  Urganch-Beruniy  elektrlashtirilgan  yangi  temir  yo‘l  qurilishi  bu 
hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda katta ahamiyatga ega. 
Respublikada  poyezdlar  harakatini  boshqarish  yagona  dispetcherlik 
markazi  mavjud  bo‘lgan  Toshkentda  amalga  oshiriladi.  Poyezdlar  harakatini 
boshqarish  tizimlarida  avtomatlashtirilgan  xizmat  ko‘rsatadigan  yuqori  quvvatli 
axborot hisoblash markazi ishlab turibdi.  
Yo‘lovchi  tashuvchi  eng  yuqori  tezligi  100  km/soatni,  yuk  tashuvchi 
poyezdlarning tezligi 80 km/soatni, stansiyalararo yo‘llarda yo‘lovchilar tashuvchi 
poyezdlar  60  km/soat,  yuk  tashuvchi  poyezdlari  35  km/soat  tezlikda  harakat 
qiladi.  «O‘zbekiston  temir  yo‘l»  kompaniyasining  lokomotiv  parki  yangi turdagi 
teplovozlar,  elektorovozlar,  elektoropoyezdlardan  tashkil  topgan.  Yo‘lovchilar 
tashiladigan  va  yuk  vagonlarini  ta’mirlash,  temir  -  beton  shpallar  tayyorlanadi. 
Toshkent,  Xovos,  Qo‘qon,  Andijon  lokomotivlarini  ta’mirlash  o‘zlashtirilgan. 
«O‘ztemiryo‘lta’mirlash»  ishlab  chiqarish  birlashmasining  bosh  korxonasi 
Toshkent  teplovozlarning  zavod  ta’miri  hamda  yo‘lovchilar  tashiladigan 
vagonlarning  qayta  ta’mirlanishi,  Paxtaobod  zavodida  yopiq  vagonlar, 
platformalar va yarim vagonlarni ta’mirlash amalga oshiriladi.