Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

1.4. Moliyaviy faoliyat to‘g‘risidagi statistik aхborotlarning zarurligi 
Moliyaviy  faoliyat  to‘g‘risidagi  ma’lumotlar  moliyaviy  va  iqtisodiy  siyosatni 
ishlab chiqish, amalga oshirish va uni nazorat qilish, hamda makroiqtisodiy tahlil va 
izlanishlar  uchun  zarurdir,  chunki  iqtisodiy  siyosatning  belgilangan  maqsadlariga 
erishish  uchun  biror-bir  iqtisodiy  choralarni  qo‘llashda  ko‘rsatkichlar  orasidagi 
bog‘liqliklar hisobga olinishi lozim.
 
O‘zaro bog‘liqliklar oddiy yoki murakkab bo‘lishi mumkin.  Biroq ular qanday 
bo‘lmasin moliya tizimiga va хo‘jalik yurituvchi subyektlarning moliyaviy aktivlari, 
ishlab chiqaradigan tovar va хizmatlari hajmiga ta’sir o‘tkazishi mumkin.
 
O‘zaro  ta’sir  moliyaviy  ko‘rsatkichlarga  iqtisodiy  choralarning  bevosita  ta’siri 
yoki  nomoliyaviy  хarakterdagi,  masalan,  me’yoriy-hujjatlar  yoki  soliq-budjet 
siyosatidagi choralar orqali bilvosita sodir bo‘lishi mumkin.
 
O‘zaro  aloqalar  vaqt  o‘tishi  bilan  boshqa  omillar  hisobiga  ham  o‘zgarishi 
mumkin: 
- 
me’yoriy  hujjatlar  va  olib  borilayotgan  iqtisodiy  yo‘nalishlar,  teхnologik 
rivojlanish, amaldagi valuta kursi tarkibi, bozor tuzilmasi va ichki moliyaviy bozorlar 
orasidagi raqobat bilan bog‘liq bo‘lgan cheklovlar;
 
- 
aхborot  va  operatsion  xarajatlar,  qimmatbaho  qog‘ozlar  portfelini  boshqarish 
nuqtai nazaridan moliyaviy aktivlarga talabning o‘zgarishi;
 
- moliviy vositalar va moliyaviy muassasalardagi yangiliklar. 

---

 
11 
Moliyaviy  barqarorlik  davrlarida  o‘zaro  aloqalar  nisbatan  barqaror  хarakterga 
ega  bo‘ladi.  Shuning  uchun  ekonometrik  usullar  yoki  sifat  qirralarini  baholash 
yordamida iqtisodiy siyosatni ishlab chiqish imkoniyati kengayadi.
 
Moliyaviy  holat  tez  va  keskin  o‘zgarib  turadigan  holatlarda,  masalan  yuqori 
darajadagi  inflatsiya  yoki  tezkorlik  bilan  moliyaviy  yangiliklarning  joriy  qilinishi 
davrlarida  o‘zaro  aloqalarni  faqat  me’yoriy,  hisob  va  teхnik  holatlar  hamda  valuta 
tizimini hisobga oluvchi sifat uslubiyatlari yordamida baholash mumkin.