Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат и+тисодиёт университети



Download 0,94 Mb.
bet68/75
Sana26.02.2022
Hajmi0,94 Mb.
#466513
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   75
Bog'liq
Инвестицияларни ташкил этиш ва молиялаштириш

Хал=аро лизинг.



А+Шдаги лизинг операциялари. Щозирги ва=тда лизинг ёрдамида амалга ошириладиган жащон савдо оборотининг тенг ярми А+Ш щиссасига ты\ри келади. А+Шда лизингни юксак суръатларда ривожланишининг мущим сабабларидан бири инвестицияларга нисбатан бериладиган соли= имтиёзи эди. Бунга янги инвестициялар йи\индисининг 10 фоизгача соли= йи\индисидан чи=ариб ташланар эди. Масалан, асбоб-ускуналар сотиб олиш харажатлари 100 минг доллар дейлик, соли= имтиёзи 10%, соли= йи\индисидан 10 минг доллар чи=ариб ташланади. Лизинг шартномасида соли= имтиёзи Молия вазирлигининг ички даромадлари бош=армаси томонидан ижара учун ырнатган =оидаларга мос келган щолдагина =ылланилади. Шундай =оидалардан бирига кыра бу лизингнинг давомийлиги 30 йилдан кам былади.
Буюк Британияда лизинг операциялари. Буюк Британияда лизинг нисбатан кеч, яъни 1970 йилдан кейингина кенг кыламда ривожланди. 1981 йилдан 1986 йилгача щукумат корпорацияларидан олинадиган соли= 52%дан 35%га пасайган. Шу ва=тгача =ыллаб келинган 100% ли соли= имтиёзи (бу имтиёз биринчи йилга нисбатан =ылланиларди) 25% ли имтиёз билан алмаштирилди. Корпорациялардан олинадиган соли= ставкаси пасайтирилиши билан лизингга нисбатан =ылланиладиган соли= имтиёзининг щам ащамияти пасайди. Бу эса лизинг ва ускуналар сотиб олиш =ийматининг пасайишига олиб келади. Щозирги кунда щам соли= имтиёзларининг маълум =исми са=ланиб =олган. Масалан, биринчи йил мобайнида ижара тыловлари соли==а тортилмайди.
Францияда лизинг операциялари. Францияда 1967 йилда «Локафранс» номли биринчи лизинг компанияси юзага келди. Щозирги кунда кенг турдаги товарлар, самолёт ва вертолётлар, щисоблаш техникалари, тиббий асбоб-ускуналар, саноат дастгощлари ва щоказолар лизинг ёрдамида ишлатилмо=да.
Францияда лизинг операцияларининг =уйидаги асосий хусусиятларини кырсатиш мумкин:
1. лизинг объектининг =олди= =иймати унинг бошлан\ич =ийматининг 1%и дан 7% гачани ташкил этади;
2. ижара тыловлари ойда 1 марта, 3 ойда, 6 ойда ва йилда тыланади;
3. =ызгалмас мулк лизингги кенг ривожланган.
Бундай лизинг, одатда 15-20 йил давом этади. Бу сощадаги энг йирик ташкилот СИКОМИ былиб, у акциядор компаниядир. Щозирги кунда 10 млн.франкдан оши= низом фондига эга.
Германияда лизинг операциялари. Щозирги кунда Германияда кыплаб лизинг компаниялари учрайди. Улардан 57 таси немис лизинг ассоциацияси таркибига киради. Лизинг сощасидаги энг йирик ташкилотлардан иккитасини алощида ажратиб кырсатиш мумкин. Булар «Митфинанц Гимбх» ва «Гефа-лизинг Гимбх». «Митфинанц Гимбх» 1962 йилда ташкил этилган. Германияда биринчи былиб ташкил этилган бу лизинг компаниясининг устав капилали 1 млн.немис маркасини ташкил этарди. Щозирги ва=тда унинг олтита ызига =арашли компанияси мавжуд. «Гефа-лизинг Гимбх» 1968 йилда ташкил этилган. Ызининг щозирги кунгача былган фаолияти мобайнида, у ыз мижозларига 3 млрд. немис маркаси ми=дордаги ускуналарни ижарага берди.
Австриядаги лизинг операциялари. Австрияда лизингнинг ривожлана бошлаганига 25 йил былди. Австрияда ижаранинг ыртача муддати лизингга берилаётган предметнинг ишлатилиши муддатига =араб 2 йилдан 15 йилгача былган ва=тни ташкил этади. Шартнома муддати тугагандан сынг, ижарачи предметнинг =олган ишлаш муддатига янги лизинг шартномасини тузиш мумкин ёки лизинг предметини сотиб олиш ты\рисидаги музокарани бошлаши лозим. Австрияда лизинг муддатини узайтиришга йыл =ыйилмайди. Лизингга хатто болалар бо\чалари ва мактаблар берилади. Австрияда 1984 йилда =абул =илинган янги соли= =онунига мувофи=, лизинг беришда соли= имтиёзлари =ылланилади. Аммо бунинг учун лизинг шартномасининг муддати ускунанинг умумий ишлатилиш муддатининг 40-90% идан ошмаслиги лозим. Австрияда «Райфанзен лизинг»ни етакчи лизинг фирмаларидан бири сифатида мисол келтириш мумкин.
Италияда лизинг операциялари. Италияда биринчи лизинг компанияси 1963 йилда пайдо былди. Щозирги ва=тда Италия лизинг ассоциацияси 50 та компанияни ыз ичига олади. Лизинг быйича соли= имтиёзлари жамоат ташкилотлари ва и=тисодиётдаги айрим тармо=ларга нисбатан =ылланилади. Йирик лизинг компанияларидан «Локафит»ни алощида ажратиб кырсатиш мумкин. «Локафит» ер текисловчи машиналарни, =ишло= хыжалик машиналарини, бош идора (офис)лар учун ускуналарни, компъютерлар, =ыз\алмас мулк, транспорт воситалари (самолётлар, кемалар, автомобиллар ва щоказолар)ни лизингга беради. «Локафит»нинг Германия, Франция, А+Ш, Испания, Хитойда =ышма корхоналари мавжуд. Шунинглек, у Югославия ва Венгрия билан лизинг операцияларини амалга оширади.
Японияда лизинг операциялари. Япония лизинг операциялари ривожланган мамлакат щисобланади. Японияда энг йирик лизинг компанияларидан бири «Century Leasing System» былиб у 1969 йилда ташкил топган. Унинг тыпланган устав капитали 584 500 000 иенни ташкил этади. Бу компания Гонконгда, Сингапурда, Буюк Британияда ыз филиалларига эга. Битта тижорат банки битта савдо ва иккита су\урта компанияси «Century Leasing System»нинг акционерлари щисобланади.
Швецияда лизинг операциялари. Швецияда лизинг операцияларининг ривожи 60-йилларнинг бошларига ты\ри келади. Ыша пайтларда лизингдан кичик ва ырта компаниялар фойдаланар эди. Гап шундаки, бу пайтда махсус банк =онунчилиги мавжуд былиб, унга кыра, щар бир банк ызининг кыпчилик ссудалари учун таъминлаганлик былишини талаб этар эди. Лизинг бу щолатни енгиллаштирди, чунки бунда кредит берувчи асбоб-ускуналарнинг эгаси щисобланади. Дастлабки пайтларда =айта сотиб олиш ты\рисида шартномалар тузиларди, бу шартномаларга кыра асбоб-ускуналар етказиб берувчи корхона ёки мижоз лизинг быйича ыз мажбуриятини бажармаган та=дирда, ускуналарни =айта сотиб олиш мажбуриятини оларди. Щозирги кунда бундай =айта сотиб олиш шартномалари Швеция лизинг амалиётида жуда кам =ылланилади. Ижаранинг асосий муддати 3-5 йилни ташкил этади. Камдан-кам щолларда бу муддат 9 йилгача чызилиши мумкин.
Испаниядаги лизингнинг щу=у=ий асослари. Испанияда щозирги ва=тда 117 тадан оши= лизинг компанияси мавжуд. Шулардан 20 таси муста=ил, =олганлари банклар =ошидаги компаниялардир. Ижара муддати асосан 3-5 йилни ташкил этади. Лизинг операцияларини амалга ошириш =уйидаги =онуний щужжатларда ыз аксини топган:
1. 1977 йилда =абул =илинган лизингнинг мазмуни ща=идаги декрет;
2. 1980 йилда =абул =илинган =ыз\алмас мулклар быйича лизинг операциялари ща=идаги декрет;
3. банк муассасаларининг иштироки хусусида 1988 йилги =онун.
Щар =андай тадбиркорлик фаолияти сингари лизинг шартномалари щам ишончли щу=у=ий асосга эга былиши керак. Я=ин ва=тларгача кыпгина ривожланган мамлакатларда мавжуд =онунчиликка кыра машина ва ускуналар ижараси умумий нормалар асосида бош=арилар, томонлар муносабатини билдирувчи технологик ани=ликлар мавжуд эмас эди. Кейинги ва=тларда бир =атор хорижий мамлакатлардаги фу=оролик щу=у=ларида лизинг ва унинг турларига щу=у=ий ани=лик берилган, улардан бир =анчаси быйича эса тегишли =онуний щужжатлар =абул =илинган.
Лизинг муносабатларининг щу=у=ий таъминланганлик даражаси быйича мамлакатлар асосан 3 гурущга былинади:

  1. Лизинг шартномаларини бош=арувчи махсус =онунлар мавжуд мамлакатлар гурущи (Континентал /арбий Европа мамлакатлари: Франция, Бельгия, Италия).

  2. Махсус =онуний щужжатлар амал =илаётган мамлакатлар ("Умумий щу=у=" мамлакатлари: Англия, Австралия, Янги Зеландия).

  3. Амалда махсус =онунчилиги мавжуд былмаган мамлакатлар: (А+Ш, Германия). Биринчи гурущ мамлакатларидаги мавжуд =онунчилик учун характерли хусусият, лизинг муносабатлари нафа=ат асосий щамкорлар (лизинг олувчи ва лизинг берувчи) ыртасида бош=арилади, балки лизинг компанияси билан етказиб берувчи ыртасида (лизинг операциялари мобайнида транспорт воситалари хизматидан фойдаланиш щоллари, мол-мулк компанияси) щам бош=арилади.

Биринчи =онунчиликка кыра лизинг келишувларида (уч томонлама) =уйидаги щолатлар албатта кырсатилиши керак: ускуналарнинг аксарияти кейинчалик ижарага топширилиши ва улар фа=ат профессионал ма=садлар учун ишлатиши лозим. Унда яна сотиб олиш ва бащо щу=у=и шарт-шароитлари щам кырсатилади, яъни келишув муддати тугагандан сынг =айтариб олиши мумкин. Шу билан биргаликда риск ва масъулият быйича муаммолар фу=аролик ва савдо щу=у=ларига оид умумий нормалар ор=али амалга оширилади.
Иккинчи гурущ мамлакатлари =онунчилигига кыра лизинг келишувлари ва=тинчалик ишлатишга берилаётган буюмнинг =иймати ва лизинг келишувлари субъектларига бо\ли= равишда бош=арилади.
Учинчи гурущ мамлакатларидаги махсус =онунчиликнинг мавжуд эмаслиги. Масалан, А+Шда. Я=ин ва=тларгача бу мамлакатларда лизингга былган муносабатни белгиловчи асосий восита соли= ва амортизация имтиёзлари эди. Улар соли==а тортиш масалаларига ба\ишланган =онуний щужжатларда белгилаб берилган. Бу мамлакатларда лизинг келишувларида умумий фу=аролик ва савдо щу=у=лари кенг =ылланилади.

Download 0,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   75




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish