Ызбекистон республикаси адлия вазирлиги

 
 
 
ЎС =
Бунда: 
ЎС – ўсиш самарадорлиги; МД – миллий даромад; IМС – меҳнат 
сарфи; АС – ашѐ сарфи; ФС – фонд сарфи; ИС – инвестиция сарфи.
Ушбу формула орқали сарфлар эвазига қанча маҳсулот яратил-
ганлиги аниқланади. 
Гарчи иқтисодий ўсиш самарадорлиги интенсив усуллар зами-
рида амалга оширилганда барқарорликка эришилса-да, барқарорлик 
доимий тус ола олмайди, чунки иқтисодий ўсишда узилишлар ҳам, 
бир ҳолатдан иккинчи ҳолатга ўтишлар ҳам содир бўлиб туради. 
Ресурслар кўп ва юксак технология бор бўлганда кучли иқтисо-
дий ўсиш юз беради. У фақат жамғармалар билан инвестиция тенгли-
гини таъминлабгина қолмайди, балки тўла бандликка олиб келадиган 
зарурий ўсиш маромини ҳам шарт қилиб қўяди. Иқтисодий ўсиш 
ижтимоий кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш билан боғлиқдир. 
Кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш иқтисодий ўсишнинг бош 
асосидир. 

---

Иқтисодиѐт назарияси фани иқтисодий ўсишнинг икки жиҳати 
борлигини фарқлайди: 
а) иқтисодий ўсишнинг кўлами. У ишлаб чиқариш ҳажмини 
билдириб, бутун жамиятда қанча маҳсулот ва хизматлар яратилиши, 
ўсиши қандай миқдорда бўлишини кўрсатади; 
б) иқтисодий ўсиш суръати. У иқтисодий ўсишни нисбий 
жиҳатдан характерлайди, яъни унинг мутлақ ўсишини эмас, балки 
ўсиш тезлигини кўрсатади.
Иқтисодий ўсишни таҳлил этишда унинг ҳар икки жиҳати 
биргаликда олиниб таҳлил этилади. Иқтисодий ўсишнинг нафақат 
миқдорий, балки сифати меъѐри ҳам мавжуд. Шу сабабли ишлаб 
чиқарилган маҳсулот ва хизмат миқдоран кўпайибгина қолмасдан, 
сифати жиҳатидан талаб эҳтиѐжини қондиришга ҳам қодир бўлиши 
тақозо қилинади. Қолоқ иқтисодиѐтда иқтисодий ўсишнинг миқдо-
рий томони бирламчи бўлади, чунки ишлаб чиқариш даражаси паст 
бўлгандан маҳсулотларни танлаб истеъмол этиш имкониятлари чек-
ланади, сифати етарли бўлмаса-да, кўпроқ маҳсулот талаб қилинади. 
Ишлаб чиқариш юксалган сари сифатга талаб ошиб боради. Тараққий 
этган иқтисодиѐт шароитларида маҳсулот ва хизматлар миқдори кўп 
бўлганда, уларни танлаб истеъмол этиш имконияти ортади, биноба-
рин, маҳсулот сифати устувор аҳамият касб этади.