Ызбекистон давлат жисмоний тарбия институти

Тўғри бажаришни баҳолаш, хатоларни тузатиш. Спорт техникасини ўргатиш ва 
такомиллаштириш процессида тўғри бажарилишни муттасил бахолаб, хатоларни аниқлаб ва 
уларни тузатиб бориш мухимдир. Шуғулланув-чилар ўз хато ва камчиликларини кўра 
билишлари муваффақиятли ўргатиш-нинг муҳим шарти ҳисобланади. Тўғри бажаришни 
баҳолашда аниқ сеза билишнинг муҳим аҳамияти бор. Бу эса шуғулланувчиларнинг 
тренировка жараёнида яхшилана боради. 
Енгил атлетика машқлари техникасининг тўғри бажарилишини анализ қилишда иккита 
анализатор-кўриш ва харакатлантириш анализаторлари-хал қилувчи аҳамиятга эгадир. Ўз 
харакатларини ва техника элементларини назорат қилишнинг энг яхши йўли кўзгуда назорат 
қилишдир. 
Ўргатиш ва такомиллаштириш жараёни. Янгитдан бошловчи спорт мастери 
бўлгунча спорт техникасини ўрганиш жараёни узлуксиз давом этади. Одатда бу жараён 
шартли суратда ўрганиш ва такомиллаштиришга бўлинади. Бундай бўлиниш спортчининг 
олдига қўйилган вазифани деталлаштиришга имкон беради. Ўргатиш вақтида 

---

17 
шуғулланувчилар асосан тўғри бўлишига эришадилар. Жисмоний жихатдан етарли даражада 
тайёр спортчилар енгил атлетиканинг бирор тури техникасини ўрта ҳисобда икки йўлда 
тўғри билиб оладилар. 
Энди бошлаётганлар билан биринчи машғулотлар аслида фақат спорт техникасини 
ўргатишга қаратилган. Ўрганилаётган техника малакага айланмагунча, ўргатишга давр 
вақтида кўпроқ ўрин берилади. Шуғулланувчи-лар машқлар техникасини бўш вақтларида 
мустақил ўрганишлари хам мумкин. Ўрганувчи мустақил машғулотларида ўқитувчининг 
топшириғига биноан дарсда бажарганларини такрорлаш мумкин. 
Спорт техникасини ўргатиш жараёнида хар хил вазифаларни (кетма-кет ва параллел) 
хал этишга тўғри келади. Масалан: ўрганилаётган харакатни бажара оладиган бўлгандан 
кейин, уни мустахкамлаш керак; ундан кейин бошқа харакат ўзлаштирилиб, кейин улар бир-
бири билан ёки яхлит харакат билан боғланади ва ҳоказо. Баъзан ўргатишдаги бир вазифадан 
иккинчисига ўтиш учун, айрим жисмоний ва иродавий фазилатлар тарбиялаш зарур бўлади. 
Масалан, янги ғов ошар дадиллиги етишмагани учун, ғов устидан ўтишда учиш фазосининг 
траекторияси паст бўлишидан чўчийдиган бўлса, шундай қилишга тўғри келади. 
Енгил aтлeтикa мaшқи қaндaй усулдa бaжaрилмaсин, у ҳaр дoим спoртчининг oнгигa, 
унинг ирoдaвий вa жисмoний фaзилaтлaригa, мaлaкaлaргa, oргaн вa систeмaлaрининг 
функсиoнaл тaйёргaрлик дaрaжaсигa, тaшқи муxитнинг мaълум шaрoитидaги ҳaрaкaт 
фaoлиятигa бoғликдир. Ҳaр бир энгил aтлeтик мaшқининг ўз шaкли вa мaзмуни бoр.