Iv-bob. Detallarga isahlov berishdagi aniqlik aniqlik tushunchasi

Harorat deformatsiyalari va ichki kuchlanishlar

YAkuniy operatsiyalarni bajarishda detallarga mexanik ishlov berish aniqligiga ishlov beriladigan detalning va stanok detallarining qizishi natijasidaga harorat deformatsiyalari katta ta’sir ko‘rsatadi. Harorat deformatsiyalariga kesish jarayonida ajralib chiqadigan issiqlik, stanokning elektr qurilmalaridan ajralib chiqadigan issiqlik, harakatlanuvchi qismlarning ishqalanishi natijasida ajralib chiqadigan issiqlik, bino haroratining doimiy emasligi (tashqi issiqlik manbalari quyosh nuri, isitish batareyalar) va h.k. olib kelishi mumkin. Ular sistematik o‘zgaruvchan xatoliklarini paydo bo‘lishiga olib keladi.
Issiqlik deformatsiyalari ayniqsa IT6 va IT7 aniqlik kvaletetlarida tayyorlanadigan detallarning aniqligiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Detal va kesuvchi asbobni sovitish bilan ishlov berilganda butun stanok-moslama-asbob-detal tizimining harorat deformatsiyalari keskin kamayadi. YUqori aniqlikdagi detallarga yakuniy ishlov berish operatsiyalarni (aniq jilvirlash, etiltirish va h.k.) normal harorat ta’minlanadigan binolarda amalga oshirish kerak.
Stanokni shpindelli babkasining qizishi ishlov berish aniqligiga jiddiy ta’sir ko‘rsatadigan sabablardan biri hisoblanadi. Stanokni ishlashi jarayonida shpindelli babka asta–sekin qizib, oldingi babka qutisining har xil nuqtalarida harorat 10 dan 50^o S -gacha o‘zgarib boradi. Natijada uning vertikal va gorizontal yo‘nalishlarida siljishi kuzatiladi. Eng yuqori darajadagi issiqlik shpindel podshipniklari va tezyurar vallar podshipniklari o‘rnashgan joylarda vujudga kelib, korpusli detallar o‘rtacha haroratidan 30–40% ga yuqoriroq bo‘ladi.
3.5–rasmda tokarlik stanogini oldingi babka shpindeli o‘qining harorat deformatsiyalari natijasida gorizontal yo‘nalishidagi siljishi ko‘rsatilgan. Bu esa ishlov beriladigan zagotovka o‘lchamlari, shaklini uzluksiz o‘zgartirib borishi natijasida sistematik o‘zgaruvchan xatoliklarni paydo bo‘lishiga olib keladi.