Iv аср охири – V аср бошларида варварларнинг империяга булган муносабатлари Рим империясидаги Тулуза, вандаллар ва Бургундия киролликларининг тутган роли. Гарбий Рим империясининг кулаши ва Готлар уруши



Download 456 Kb.
bet2/2
Sana16.03.2022
Hajmi456 Kb.
#496652
1   2
Bog'liq
varvarlar

Халкларнинг буюк кучиши даври деб атайдилар.
  • Бу кучиш империя территориясига готларнинг бостириб киришидан бошланди, деб хисобланади. Остготлар ва вестготларнинг империя билан тотув яшашлари мумкиндек туюлар эди. Уша вактда Европанинг жанубий – шаркида бу варварларнинг жуда кенг ер майдонлари бор эди Вестготларда хам, остготларда хам хеч кандай «ер кахатчилиги» йук эди. Тугри, остгот зодагонлари гох-гох Болкон ярим оролига хужум килиб турар эдилар. Лекин иккинчи томондан, готлар Шаркий Рим империяси билан тинч савдо алокалари олиб борар эдилар. Готлар христианликни шаркий римликлардан кабул килган эдилар. Готлар уртасида христианликни таргиб килган киши епископ Ульфила булди, у инжилни ва диний китобларни гот тилига таржима килди
    • Икки давлатнинг энг кучли - Остготлар давлати булиб, у куп кабилали иттифок эди, бу иттифок узининг остгот кабиласидан ташкари, славян ва шаркий сармат кабилаларидан бир канчасини уз ичига олади ва бу давлатга кирол Германарих 50 йил бошчилик килди (у 375 йилда вафот этди) Остготларнинг узлари махаллий маданият таъсирига анчагина берилиб, махаллий ахоли билан кисман аралашиб кета бошлаган эди.
    • Вестготларнинг Дунайдан утиши юзаки караганда айтарли бир нарса эмасдек эди. Римликларнинг бутун-бутун кабилаларини федерат килиб кабул килиш холлари илгари хам булган эди . Лекин хакикатда эса, вестготларнинг Болкон ярим оролида пайдо булиши катта окибатларга олиб келган эди.Гонорийнинг лашкарбошиси Стилихон (аслида варвар эди) дастлабки вактда вестготларнинг Италияга килган хужумини тухтатиб турди. У хатто Британиядаги рим легионларини (407 йилда) чакириб келтирди, легионларнинг бу вактида Италиянинг узида булиши нихоят даражада зарур эди. Бирок сарой ахли уртасида фитна натижасида Стилихон тез орада вазифасидан туширилди ва улдирилди. Вестготлар кироли Алиарих энди каттик каршиликка учрамай, 409 йилда Италия территориясига кириб боради. Кейинги йилда Аларих Римни жуда катта талонга солди. Шу нарса характерлики, Алерих Римни куллар ёрдами билан олди. Римда ва унинг атрофида яшаган 40 мингга якин кул Аларих томонига утди.
    • Италияда бир оз вакт тургандан кейин, вестготлар Гонорий хукумати билан келишиб, Жанубий Галияга утдилар ва у ерда 419 йили Рим империяси территориясида дастлабки варварлар короллигини туздилар, унинг пойтахти Тулуза шахри булди. Тулуза кироллиги Рим императорига номигагина карам хисобланар эди, Аслида у бутунлай мустакил эди. Галияга кучиб келганларидан весстготлар жуда куп ерларни бошкатдан таксимладилар, Улар махаллий галлиялик-римлик кулдорлар ихтиёридаги ерларнинг учдан икки кисмини ундаги куллар, бинолар, кишлок хужалик асбоб-ускуналари ва бошка нарсалари билан биргаликда мусодара килиб, узаро булишиб олдилар
    • Вандаллар Рим зодагонларининг жуда куп ерларини хам мусодара килдилар. Лекин уларнинг узларида хам зодагонлар тезлик билан таркиб топмокда эди, бу зодагонлар босиб олинган ерлар, олинган куллар ва бошка хил улжалар хисобига бойиб кетди, вандал зодагонлари Италияга килинган боскинчилик хужумлари натижасида айникса бойиган эди. 455 йилда вандаллар Римни босиб олиб, вестготларнинг 410 йилдаги толон-тарожидан баттарок мисли курилмаган даражада таладилар ва вайрон килдилар
    • Шундай килиб, Гарбий Рим империяси расмий жихатдан хам тамом булди. Унинг маркази Париж булган Шимолий Галлиядаги колган-кутган территориясини 10 йилдан кейин (486 йилда) франк короли Хлодвиг босиб олди. Одоакр давлати этник состави жихатидан курама бир давлат эди. Унинг кул остида скерлар, геруллар, готларнинг бир кисми, аланлар (Шимолий Кавказ кабиласи) ва бошкалар бор эди
    • У Италия зодагонлари кулида ерларнинг учдан бир кисмини мусодара килиб, уз тарафдорларига берди. Лекин италиялик-римлик ахолининг ички ишларига аралашмади. Одоакрнинг мавкеи умуман мустахкам эмас эди. У, бирорта йирик варвар кабиласидан ёрдам оламан, деб умид кила олмас эди. Одоакр римлик кулдор зодагонларнинг ераларини мусодара килиб олганлари учун улар билан Одоакр уртасидаги муносабат бузик эди. Шу билан бирга Константинополдагилар хам унга ишонмас эдилар ва унинг урнига уз кандидатини остготлар короли Теодорихни тайерламокда эдилар.
    • Вестгот, Вандал ва Бургундия королликларининг вужудга келиши билан гарбий рим империясининг ахволи нихоят даражада мушукллашиб колди. Бу вактда империяни идора килиб турган император Валентиниан III (425-455) сонда бор, салмокда йук бир одам эди. Лекин унинг министри (уни тарихчилар баъзан «сунги буюк римлик» деб атар эдилар (Аэций) хийла романлашган) варварларнинг бирини иккинчисига карши ишга солиб, империяни саклаб колишга зур бериб харакат килди. V аср урталарида империя учун энг хавфли душман юкорида айтиб утганимиз гуннлар булди. V асрнинг дастлабки учдан бир кисми ичида гунн кабилалари гайратли ва шижоатли кирол Аттила (435-453) кул остида бирлашди.
    • Лангобард кироллиги билан бир вактда Италияда VI-VII асрларда яна бир сиёсий ташкилот-папалик вужудга келди. Италияга лангобардлар келгандан кеийн хам римлик епископлар – папалар – расман узларини Шаркий Рим императорларининг олий хокимияти кул остида деб хисоблаб келдилар. Хакикатда эса. Константинополга булган бу карамлик кундан-кун йукола борди. Папалар аста-секин Урта Италиянинг мустакил хукмдорларига айлана бошладилар. Римнинг ва Рим областининг хам диний, хам дуневий хокими булган биринчи папа Григорий 1 (590-604) булди. Лангобард короллари кейинча папа областини уз хокимиятларига буйсундиришга харакат килдилар, лекин бу харакат натижа бермади. Папалар франк киролларидан иборат иттифокчиларга эга эдилар. VIII асрнинг ярмида улар шу франк киролларининг ёрдами билан узларининг папа черкови давлатини узил-кесил ташкил этдилар, бу давлат хам, шундай килиб, илгари Рим империясининг узига хос бир колдиги эди
    • Кулдорлик хукмронлигини йук килиб ташлаган буюк узгариш натижасида эскича, римча куллик маъносидаги кулчилик узил-кесил йуколди. Эски кулдор зодагонларнинг ер-мулклари жуда куп янги ер эгалри уртасида булиниб кетди. Бу янги ер эгаларининг бир кисми янги, варвар аристократлар булиб, булар кейинги урта аср феодалларининг энг якин утмишдошлари эдилар. Ерларнинг бир кисми эса варвар дехконлар кулига утди, бу дехконлар шахсий эркинликларини хали саклаб колган ва узларининг жамоа тартибларини янги жойга кучириб олиб келган эдилар, бу жамоа тартиблари синфлар пайдо булмасдан илгари уругчилик тузуми билан богланган эди.

    Download 456 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
    1   2




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling

    kiriting | ro'yxatdan o'tish
        Bosh sahifa
    юртда тантана
    Боғда битган
    Бугун юртда
    Эшитганлар жилманглар
    Эшитмадим деманглар
    битган бодомлар
    Yangiariq tumani
    qitish marakazi
    Raqamli texnologiyalar
    ilishida muhokamadan
    tasdiqqa tavsiya
    tavsiya etilgan
    iqtisodiyot kafedrasi
    steiermarkischen landesregierung
    asarlaringizni yuboring
    o'zingizning asarlaringizni
    Iltimos faqat
    faqat o'zingizning
    steierm rkischen
    landesregierung fachabteilung
    rkischen landesregierung
    hamshira loyihasi
    loyihasi mavsum
    faolyatining oqibatlari
    asosiy adabiyotlar
    fakulteti ahborot
    ahborot havfsizligi
    havfsizligi kafedrasi
    fanidan bo’yicha
    fakulteti iqtisodiyot
    boshqaruv fakulteti
    chiqarishda boshqaruv
    ishlab chiqarishda
    iqtisodiyot fakultet
    multiservis tarmoqlari
    fanidan asosiy
    Uzbek fanidan
    mavzulari potok
    asosidagi multiservis
    'aliyyil a'ziym
    billahil 'aliyyil
    illaa billahil
    quvvata illaa
    falah' deganida
    Kompyuter savodxonligi
    bo’yicha mustaqil
    'alal falah'
    Hayya 'alal
    'alas soloh
    Hayya 'alas
    mavsum boyicha


    yuklab olish