Natural ko‘rsatkichlar bir xil mahsulot ishlab chiqaradigan (tonna, metr, dona va h.k.) korxonalarda qoMlaniladi. Masalan, neft qazib chiqarish natural holda massa yoki hajm birliklarida, yalpi don hosili tonna yoki sentnerlarda, yengil avtomobil ishlab chiqarish donalarda oMchanadi.
Shartli-natural ko'rsatkichlar turli xil mahsulotlami yagona o'lcham ga keltirishga asoslangan. Masalan, 15 ot kuchi birligiga keltirib hisoblangan traktorlar. Qiymat ko'rsatkichlari har xil mahsulot ishlab chiqaradigan korxonalarda qoMlaniladi. Qiymat ko'rsatkichini qo'llashda 2 shartni hisobga olish lozim: mahsulotga qo'yilgan baho va uning xilma- xilligi o'zgarmasligi.
Mehnat unumdorligi moddiy ishlab chiqarishda vaqt birligi davomida hosil qilingan mahsulot miqdori bilan oMchanadi. Bunda individual korxona va xalq xo'jaligi koMamidagi mehnat unumdorligi farqlanadi.
Ijtimoiy mehnat unumdorligi moddiy ishlab chiqarishda band boMgan har bir ishlovchi hisobiga hosil qilingan milliy daromad miqdori bilan oMchanadi. Sanoat korxonalarida mehnat unumdorligi darajasi tovar mahsulotining hajmini ishlovchilaming soniga nisbati bilan aniqlanadi.
Аудитнинг турлари.
Auditorlik xulosa - moliyaviy hisobotning haqqoniyligi (to'g'riligi) va buxgalteriya hisobini yuritish tartibining amaldagi qonunchilikka muvofiqligi to 'g ‘risida auditorlik tashkilotining fikri yozma shaklda ifodalangan va xo‘jalik yurituvchi subyektning moliyaviy hisobotidan foydalanuvchilar uchun ochiq boMgan hujjat.
Auditorlik xulosasining asosiy mazmunini qayd etish qismida auditorlik tekshiruvi AFMSga muvofiq amalga oshirilganligi ko‘rsatiladi.
Ichki audit boshqaruv nazoratining ajralmas va muhim elementi bo’lib hisoblanadi. Yirik korxonalarda rahbariyatning yuqori bo‘g‘ini tashkilot faoliyati va quyi rahbariyat tizimi yuzasidan kundalik nazorat bilan shug'ullanmasligi oqibatida ichki auditga ehtiyoj vujudga keladi. Ichki audit aynan ushbu faoliyat to ‘g ‘risida ma’lumot beradi va menejerlar hisobotlarining ishonchliligini tasdiqlaydi.
Ichki auditning maqsadi korxonada to'liq foydaianilmagan imkoniyatlami aniqlash, korxona xodimlarining o‘z vazifalarini to’liq bajarilishiga yaqindan yordam berishdan iborat
Tashqi audit korxonalar buyurtmalari (shartnomalar)ga asosan mustaqil auditorlar, auditorlik firmalari tomonidan amalga oshiriladi.
Tashqi auditni o'tkazishdan maqsad tekshirilayotgan iqtisodiy subyektning moliyaviy-xo‘jalik holatini aniqlash va yillik moliyaviy hisobotini tasdiqlashdir. Shuningdek, tashqi audit shartnomaga asosan buxgalteriya hisobini yo‘lga qo‘yilganligini yaxshilash, moliya samaradorligini oshirish, soliqqa tortish bazasi yuzasidan, tekshirilayotgan subyekt va uning segmentlari faoliyatini tashkil etish va boshqarish bo'yicha bir qator tavsiyalami ishlab chiqish maqsadida ham amalga oshirilishi mumkin
Таянч иборалари: ички ва ташқи аудит, қўйилган вазифалари, объектлари, мақсадлари, усуллари, фаолият тури, ишни ташкил этиш, ўзаро муносабатлар, малакаси, хақ тўлаш, жавобгарлик, хисобот, аудиторлик хулосаси.
Do'stlaringiz bilan baham: |