1.Сотилган махсулот рентабеллиги ва унинг ўзгаришига таъсир этувчи омиллар таҳлили. Ushbu rentabellik ko4rsatkichi bir so'm lik so f tushumga to‘g ‘ri keluvchi xarajat birligini k o ‘rsatadi. Ushbu rentabellik koeffisientining o ‘sishi mahsulot tannarxining pasayishi va sotilgan mahsulot rentabelligini oshishidan dalolat beradi. Sotilgan mahsulot rentabelligi ko‘rsatkichini so f foydani so f tushumga nisbati tariqasida ham aniklasa bo'ladi. Bunda bir so‘mlik sotilgan mahsulot qancha so f foyda birligini berishini ko'rishimiz mumkin. Ushbu ko‘rsatkichni tahlil qilish uchun kerakli m a’lumotlar 2-shakl «Moliyaviy natijalar to ‘g ‘risidagi hisobot» dan olinadi. Bunga ikki omil ta ’sir ko‘rsatdi:1. Sotilgan m ahsulotni ishlab chiqarish tannarxini o'zgarishi.2. M ahsulot sotishdan tushgan so f tushum hajmini o'zgarishi.
2. Режалаштиришдан олдинги тайёргарлик Rejalashtirishdan oldin quyidagi bosqichlami amalga oshirish lozim:- rejalashtirishdan oldingi tayyorgarlik;- korxona to ‘g ‘risida umumiy m a’lumot olish (faoliyat, aloqalar xususiyatlari, huquqiy majburiyatlari va boshqalar);- moddiylikni baholash;- auditorlik tavakkalchiligini baholash;- ichki nazorat tizimi va uning samarasizlik tavakkalchiligini baholash.
“Rejalashtirish” umumiy strategiyani ishlab chiqish va auditning kutilayotgan tavsifi, muddati va hajmiga mufassal yondashishni ifodalaydi. Auditor auditni samarali va o ‘z vaqtida o‘tkazilishi ta'm inlanadigan qilib rejaiashtiradi. Rejalashtirish audit o‘tkazishning boshlangMch bosqichi hisoblanib, audit o ‘tkazishning kutilayotgan hajmi, jadvallari va muddatlarini ko'rsatgan holda auditorlik tashkiloti tomonidan auditning umumiy rejasini ishlab chiqishdan, shuningdek, auditorlik tashkiloti tomonidan xo'jalik yurituvchi subyektning moliyaviy hisoboti to ‘g ‘risida xolis va asosli fikr shakllantirilishi uchun zarur boMgan auditorlik qonun- qoidalarini amalga oshirish hajmi, turlari va izchilligini belgilaydigan auditorlik dasturini ishlab chiqishdan iborat.
Auditni rejalashtirish paytida auditorlik tashkiloti quyidagi asosiy bosqichlami ajratishi kerak:- dastlabki rejalashtirish;- auditning umumiy rejasini tayyorlash va tuzish;- audit dasturini tayyorlash va tuzish-auditni dastlabki rejalashtirish mazmuni.
Dastlabki rejalashtirish bosqichida auditor xo‘jalik yurituvchi subyektning moliya-xo‘jalik faoliyati bilan tanishishi va quyidagiiar to‘g ‘risida axborotga ega bo'lishi shart, ya’ni xo‘jalik yurituvchi subyektning xo'jalik faoliyatiga ta’sir ko‘rsatadigan:- mamlakatdagi iqtisodiy vaziyat va uning tarmoq xususiyatlarini aks ettiradigan tashqi omillar haqida;- uning individual xususiyatlari bilan bog'langan ichki omillar haqida.Auditor quyidagilar bilan ham tanishishi zarur:a) xo'jalik yurituvchi subyektning tashkiliy-boshqaruv tuzilishi;b) ishlab chiqarish faoliyati turlari va ishlab chiqarilayotgan mahsulot nomenklaturasi;v) kapital tarkibi va aksiyalar kursi (xo‘jalik yurituvchi subyekt aksiyalari kotirovkalanishi kerak bo‘lgan holda);g) mahsulot ishlab chiqarishning cheklanishi xususiyatlari;d) rentabellik darajasi;e) xo‘jalik yurituvchi subyektning asosiy xaridorlari va ta’minotchilari;j) tashkilot tasarrufida qoladigan foydani taqsimlash tartibi;z) sh o '’ba va tobe tashkilotlar mavjudligi;i) xo'jalik yurituvchi subyekt tomonidan tashkil etgan ichki nazorat tizimi;k) xodimlar mehnatiga haq to‘!ashni shakllantirish qoidalari.Auditor uchun quyidagilar xo'jalik yurituvchi subyekt to ‘g‘risidaaxborot olish uchun manba hisoblanashi kerak:-xo'jalik yurituvchi subyekt ustavi;-xo'jalik yurituvchi subyektni ro'yxatga olish to'g'risidagi hujjatlar;- kuzatuv va (yoki) ijroiya organlari aksiyadorlar yig'ilishlarining yoxud xo'jalik yurituvchi subyektning boshqa shu singari boshqaruv idoralari majlislari bayonnomalari;- xo'jalik yurituvchi subyektning hisob siyosati va unga o'zgartirishlar kiritishni tartibga soluvchi hujjatlar;- moliyaviy hisobotlar;- statistika hisobotlari;- xo'jalik yurituvchi subyekt faoliyatini rejalashtirish hujjatlari (rejalar, smetalar, loyihalar);- xo'jalik yurituvchi subyektning kontraktlari, shartnomalari, bitimlari;- auditor maslahatchilarining ichki hisobotlari;- ichki firma yo'riqnomalari; - soliq tekshiruvlari materiallari;- sud da’volari materiallari;- xo‘jalik yurituvchi subyektning ishlab chiqarish va tashkiliy tuzilishlarini tartibga soladigan hujjatlar, uning filial lari va sho‘’ba jamiyatlari ro‘yxati;- xo‘jalik yurituvchi subyekt rahbariyati va ijrochi xodimlari bilan suhbatlardan olingan m a’lumotlar;- xo‘jalik yurituvchi subyektni, uning asosiy hududlari, omborlarini ko‘zdan kechirishda olingan axborot.Dastlabki rejalashtirish bosqichida auditorlik tashkiloti audit o‘tkazish imkoniyatini baholaydi. Agar auditorlik tashkiloti audit o'tkazishni mumkin deb hisobiasa, u audit 0‘tkazish uchun shtatni shakllantirishga o ‘tadi.
