Иқтисодий базис тушунчалар

Мисол учун нон бозорида нонга бўлган талабнинг нон нархи Р га ва истеъмолчи даромади R га боғлиқлик функцияси қуйидагича бўлиши мумкин:

Мисол учун нон бозорида нонга бўлган талабнинг нон нархи Р га ва истеъмолчи даромади R га боғлиқлик функцияси қуйидагича бўлиши мумкин:

Бу функция орқали берилган нон нархи ва истеъмолчи даромадида нонга талаб қанча эканлигини аниқлаш мумкин. Агар нон нархи P = 20, даромад R = 250 бўлса нонга талаб:

бўлади.

Шундай қилиб, кўп омилли талаб функцияси ёрдамида, талаб миқдорининг унга таъсир қилувчи омиллар (ёки бир қатор омиллар таъсири ўзгармас бўлганда қолган омиллар) таъсири бўйича ўзгариш қонуниятларини таҳлил қилиш мумкин.

Бир омилли таклиф функцияси

бу ерда:
- таклиф миқдори;
- бир бирлик маҳсулот нархи.

Чизиқли бир омилли таклиф функцияси

Чизиқли бир ўзгарувчили талаб функцияси қуйидагича ёзилади:

бу ерда Q s 0 ва P 0, параметрлар статистик маълумотлар асосида ҳисобланади.

•  

0 Q

Чизиқли таклиф графиги

P

Кўп омилли таклиф функцияси қуйидаги кўринишда бўлади:

Кўп омилли таклиф функцияси қуйидаги кўринишда бўлади:

бу ерда Qs- таклиф миқдори; P- товар нархи; T - технология даражаси; Pp - ресурслар нархи; C - солиқ ставкаси; D - субсидия миқдори; N - ишлаб чиқарувчилар сони; - бошқа омиллар; B- бошқа омиллар.

Таклиф қонунига кўра, (нархдан бошқа омилларнинг таъсири ўзгармаса нархнинг (P ) ўсиши билан, таклифнинг (Qs ) миқдори ўсади, таклиф функцияси ўсувчидир.

1-топшириқ.

Фараз қилайликки, “голден” деб номланган олма навига бўлган бир ойлик талаб функцияси ушбу кўринишда берилган бўлсин:
Бу ерда,
- голден навли олманинг нархи;
- ўринбосар олма нархи;
– истеъмолчилар даромади.
= 400; = 300; =200 000 бўлса, “голден” навли олмага бўлган бир ойлик талаб ҳажми аниқлансин.

2-топшириқ.

Муайян товарга бўлган ички бозордаги талаб:
;
ташқи бозордаги талаб:
бўлса, ушбу товарга бўлган умумий талабни ифодаловчи функцияни аниқланг.