Иқтисодиёт ва унинг бош масаласи

Айирбошлаш жараёни
– такрор ишлаб чиқаришнинг муҳим фазасидир. 
Меҳнат тақсимоти оқибатида айрим гуруҳ кишилар товар ва хизматларнинг 
маълум турларини ишлаб чиқаришга, етказиб беришга, айрим гуруҳлари эса 
бошқа турдаги товарларни ишлаб чиқариш, етказиб бериш бўйича 
ихтисослашадилар. Ҳар бир товар турини ишлаб чиқарувчи ўз товарини 
сотиб, ўзига керакли бўлган бошқа товар ёки хизматларни сотиб олади. 
Натижада турли хил йўналишдаги ишлаб чиқарувчилар ёки хизмат 
кўрсатувчилар ўртасида иқтисодий алоқа – айирбошлаш, пул орқали олди-
сотди жараёни содир бўлади.
Иқтисодиётда такрор ишлаб чиқаришнинг охирги фазаси 
истеъмол 
жараёнидир
. Бу жараёнда товарлар ва хизматлар турли кишилар, гуруҳлар 
томонидан истеъмол қилиниб, уларнинг эҳтиёжларини қондирадилар. 
Истеъмол икки турда бўлади: ишлаб чиқариш истеъмоли ва шахсий 
истеъмол. Ишлаб чиқариш истеъмолида ишлаб чиқариш воситалари 
(капитал) ва ишчи кучидан фойдаланилиб, унумли истеъмол қилинади. 
Шахсий истеъмол жараёнида эса истеъмол буюмлари пировард 
фойдаланилиб, улар йўқотилади ва ўрнига яна янгисини ишлаб чиқариш 
зарурияти пайдо бўлади.
Шундай қилиб, товар ва хизматлар, ресурслар ҳаракати доимо тўхтовсиз 
такрорланиб турадиган жараёндир. Бу жараённи ушбу чизмада тушуниш 
осонроқ бўлади.