Иқтисодиёт тармоқлари ва ижтимоий соҳанинг энергия самарадорлигини оширишга

инновацион технологиялар ва таълимнинг ўрни
 
 
НамМТИ
24-25 
июнь
268
LED YORITGICHLARINI ENERGIYA TEJAMKORLIGINI YANADA OSHIRISHDA 
BIPOLYAR TRANZISTORLARDA ELEKTRON KALITLARNI TANLASH 
 
S.A’zamov, M.Shamshiddinov 
Andijon mashina sozlik insitituti assistenti
Tel: [phone], E-mail: 
[e-mail]
  
Xozirgi kunimizda biz foydalanayotgan LED yoritgichlar unchalik murakkab bo’lmagan 
strukturaga ega. Ishlash prinsipi xam juda sodda.
Bu yoritgichlarda svetodiodlar matrissa korinishida ulangan bo’lib, o’zgarmas tok 
manbaidan quvvatlanadi. Vaqtning ixtiyoriy ulushida xamma svetodiodlar teng yoniq xolatda 
bo’ladi.
Demak shunday ekan matrissa ko’rinishida ulangan svetodiodlarni bir nechta gruppalarga 
ajratgan xolda, yuqori chastotada xar bir ajratilgan guruh svetodiodlarni navbatdan o’chirib 
yoqadigan sxema qo’llasak LED yoritgichlarga sarflanayotgan energiyani tajashga va LED 
yoritgichni yaroqllilik muddatini uzaytirishga erishishimiz mumkin bo’ladi
.[1]
Bunday usulni amalga oshirish uchun biz tranzistorli elektron kalitni LED lampamiz 
parametrlariga mos ravishda xisoblab elektron kalit sxemasini shakillantirish kerak bo’ladi. 
Elektron kalitni bir necha kilogers qiymatga ega bo‘lgani bizni qurilmamiz chastotasiga yetarl 
bo‘lganlgi sababli tranzistorli elektron kalit bizni qoniqtiradi. Shuning uchun avvalo 
tranzistorlarni qanday ulanish sxemasi orqali elektron kalit qilib ishlatish mumkin ekanligini 
ko’rib chiqishimiz lozim. Bunda biz avvalo tranzistorni kerakli ulanish sxemasini aniqlashimiz 
lozim bo’ladi. 
Bipolyar tranzistorning ulanish sxemalari. Tranzistor sxemaga ulanayotganda chiqishlaridan 
biri kirish va chiqish zanjiri uchun umumiy qilib ulanadi, shu sababli quyidagi ulanish sxemalari 
mavjud: umumiy baza (UB) (1 a-rasm); umumiy emitter (UE) (1 b-rasm); umumiy kollektor (UK) 
(1 v- rasm). Bu vaqtda umumiy chiqish potensiali nolga teng deb olinadi. Kuchlanish manbai 
qutblari va tranzistor toklarining yo‘nalishi tranzistorning aktiv rejimiga mos keladi. UB ulanish 
sxemasi qator kamchiliklarga ega bo‘lib, juda kam ishlatiladi
.[2] 
Bipolyar tranzistorning aktiv rejimda ishlashi. UB ulanish sxemasida aktiv rejimda 
ishlayotgan n-p-n tuzilmali diffuziyali qotishmali bipolyar tranzistorni o‘zgarmas tokda ishlashini 
qo‘rib chiqamiz (1 a-rasm)
.[2]
a) b) v)