|
товарлар ва хизматлар
салмоғи
45,2
48,2
49,1
51,2
52,1
53,7
54,9
56,1
Шунингдек,
Ўзбекситон
Республикаси
Президентининг
2016
йил
26 декабрдаги ПҚ 2698-сонли қарорига асосан 2017-2019 йилларда амалга ошириш
учун маҳаллийлаштириш дастурига 23 та янги лойиҳалар киритилди.
Янги ташкил этилган корхоналаримиздан 250 таси 2016 йилнинг ўзида 314,7
млрд сўмлик саноат маҳсулотлари ишлаб чиқиб, 13,0 млн долларлик маҳсулотлар
экспортга йўналтирилди. 2010-2016 йилларда кооперациялаштирилган корхоналар
сони 14 тадан 25 тага кўтарилган.
Н. Эшонқулов - доц., ҚарМИИ
С. Баракаева - талаба, ҚарМИИ
М. Очилов - талаба, ҚарМИИ
Ўрикни уй шароитида қуритиш ва сақлаш технологиясини иқтисодий
самарадорлиги
Ўрик Ўзбекистон Республикасида етиштириладиган мавалар ичида
хуштаъмлиги, тўйимлилиги ҳамда дармон дориларга бойлиги билан ажралиб туради.
Ўрик тиббиѐтда юрак-қон томирлари касалликларига даво, истеъмол қилинган ўрик
организмда писта кумир вазифасини бажариб ҳар хил зарарли суюқликларни ўзига
ютиб газга айлантиради ва органзмдан чиқазиб юборади. Адабиѐтлардан олинган
маълумотларда радиактив нурлар билан зарарланган инсонлараг ҳам ўрикни
туршагини истеъмол қилиш тавсия этилари. Европа мамлакатларидан Фарғона
водийсига келган сайѐх водийда ғарқ пишиб етилган ўрикзорларни кўриб шундай
деган экан ―Бу ўрикзорлар ўрта осиѐни барча олтинларидан кўра қимматроқ туради‖.
Ўрик республикамизни ҳамма вилоятида етиштирилади. Бироқ ўзоқ
сақланмаслиги хамда тушириш ортиш ишларига чидамсизлиги туфайли янгилигича
қуритиб истеъмол қилинади. Вилоятимизда етиштириладиган ўрикни асосий қисми
қуритилади
81
.
Қуритишдан олдин зарар кунанда билан зарарланган, эзилган хом ўриклар
ажратилади, ифлосланганлари тозаланади.
7
―Намангандонмаҳсулотлари‖ АЖ ҳисобот маълумотларига асосан
81
Буриев Х.Ч., Бойматов К.И., Жураев Р.Ж., ―Мева-сабзавотларни сақлаш ва уларга
дастлабки ишлов бериш‖ –Т.: Мехнат, 2002. 143-148 б.
116
Қуритиш учун ўриклар техник пишиш даврида дарахтдан қўлда териб олиб 10-
12 кг яшикларга терилади.
Қуритиш учун таркибида 22-26% қуриқ моддали ўриклар танланади.
Қашқадарѐ вилоятининг барча туманларида ўрик кўплаб етиштирилади. Аммо
қуритиш ва сақлашни аҳоли яхши билмаганлиги сабабли кўп ўрик ва туршаклар
нобуд бўлади.
Хар бир оила 50-100-200 кг гача туршак қилиб олади. Сақлаш даврида ўрик
парвонасини личинкаси туршакнини еб яроқсиз холга келтириб истеъмол қилиб
бўлмайдиган даражага олиб келади. Фақат данагини олиб мағзи ташлаб юборилади.
Айрим вилоятларад олтингугурт билан дудлаб сақланади. Бу экалогик тоза деб
бўлмайди.
Бизлар 2016-2017-2018 йилларда туршакни сақлаш устида тажрибалар олиб
бордик.тажрибамизда ўрикни суфхоний ва юбилений навларидан олинган туршакни
сақлашга қаратилди
Тажрибамизда сув солинадиган 5-10 литрли елим идишлардан фойдаланилди.
Елим идишларга қуритилган туршакни солиб оғзини маҳкам беркитиб олиб 4 хил
вариантда тажриба ўтказдик.
0-вариантда туршак билан тулдириб, оғзи беркитилган елим идишларни уша
кунни ўзида ертўлага киргизиб қўйдик.
1-вариантда туршак билан тулдириб, оғзи беркитилган елим идишларни 3 кун
давомида қуѐш тушадиган жойда ушлаб туриб ертўлага жойдадик.
2-вариантда туршакли елим идишларни 5 кун давомида қуѐш тушадиган жойда
ушлаб туриб ертўлага жойдадик.
3-вариантда 9 кун мобойнида қуѐш нури тушадиган жойда сақлаб, ертўлага
жойладик 9 кун давомида 1 соатдан 3марта елим идишларни оғзи очиб қўйилди.
Оғзини очиш фақат кечқурин соат 21
00
дан кейин очилади, хашорот кирмаслиги учун.
Ертўлада 2016 йил июлъ ойида елим идишга солиб қўйилган туршакни очиб
кўрганимизда 0-вариантдани 2017 йил 5 январ ойида очиб текширганимизда хар 3 та
туршакни 1 тасида қурт борлигини аниқладик.
1-вариантдаги елим идишни очганимизда хар 6 тасидан 1 тасига қурт
борлигини аниқладик.
2-вариантда эса 15-20 тасида 1 та қурт тушганини кўрдик.
3-вариантда эса умуман зарарланмаган. 2016 йилда тажриба учун қўйилган
елим идиш 2018 йилга келиб текширганимизда хам умуман зарарланмади. Ранги,
ҳиди, намлиги, мазаси, ўзгармади. Бизлар шундай хулосага келдик. 9-10 кун давомида
елим идишни қуѐш нурида ўшлаб турилган елим идишни ичидаги туршак
пастерилизатцияланади. Чунки елим идишни ичида босим ва юқори темпратура ҳосил
бўлади. Ҳашоротларни тухуми, замбуруғи ва бактериалар ўлади. Экалогик тоза
маҳсулот бўлади
Туршакни 3 йил давомида елим идишларда сақлаганда унинг вазни, намлиги,
ранги ,ҳиди умман ўзгармади. Бизлар туршакни елим идишларда сақлашни тавсия
этамиз. Елим идишларда сақланса минг тонналаб туршаклар иқтисод бўлади. Аҳоли
экалогик тоза туршакни истиъмол қилади.
Ўрикни қуритилгандан кейин уни сақлаш тўғри йўлга қуйилса фермер
хўжалик, дехқон хўжалиги аҳоли жуда катта фойда кўради. Масалан 3 кг ўрикдан 1
кг қуритилган ўрик олиш мумкин. Уни 2-3 ой сақлаб кейин бозорга олиб бориб
ўртача 20000 минг сўмдан сотилади.
117
Ўрик ғарқ пишганда 1 кг ўрик 1000 сўм атрофида бўлса, 100 кг ўрикдан 30-33
кг ўрик туршаги олинади. 30х20000=600000 сўм бўлади. 100 кг ўрик 100000 сўм
бўласа соф фойда 500000 сўмни ташкил этади. Агар 1 тонна ўрик қуритилиб сақланса
тахминан 5000000 атрофида соф фойда олиш мумкин. Жахон стандарт талабларига
жавоб берадиган маҳсулотлар ўзининг талабгирлиги билан хамда юқори бахоларда
сотилиши билан фермер хўжалигини итисодий кўрсатгичларини оширади.
118
Do'stlaringiz bilan baham: |
