―ИҚтисодиёт‖ факультети

 
Meva-sabzavot va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirishda Global G.A.P 
standartining ahamiyati 
 
Ma‘lumki, qishloq xo‘jaligi mamlakatimiz iqtisodiyotida yetakchi sohalardan biri 
hisoblanadi. Mirishkor xalqimiz qadim-qadimdan dehqonchilikning turli tarmoqlari bilan 
shug‘ullanishib, bu borada katta tajriba to‘plashgan. Jahondagi hozirgi integratsiyalashuv 
jarayonlari bu sohada ham bugungi kun talablaridan kelib chiqqan holda me‘yoriy hujjatlar 
ishlab chiqarish va borlarini esa xalqaro me‘yorlar bilan uyg‘unlashtirishni talab etmoqda.
Mamlakatimizda meva-sabzavot va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirishga 
keng imkoniyatlar yaratilmoqda. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 6-
noyabrdagi ―Meva-sabzavot mahsulotlari, uzum, poliz, dukkakli ekinlar, shuningdek, 
quritilgan sabzavot va mevalarni mahalliy eksport qiluvchilarni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha 
qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘grisida‖gi PQ-3377-sonli qarori bilan respublikada xalqaro 
standartlarni, shu jumladan ―Global G.A.P‖ va‖ ISO 22000‖, ―Halol‖ standartlarini joriy 
etishni belgilash bunga yaqqol misol bo‘la oladi. 
―Global G.A.P‖(G.A.P – Good Agricultural Practise) – bu yetishtirilgan qishloq 
xo‘jaligi mahsulotlarining xavfsizligini hamda ularning mavjud sifat va texnik talablarga 
mos kelishini ta‘minlash uchun tan olingan xalqaro standartlar tizimidir. Ushbu standartning 
ish tizimi ishlab chiqarish jarayolarini kuzatish orqali qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishdagi 
xatarlarni minimallashtirishdan iboratdir‖
36
Standartning asosiy maqsadi – mahsulot xavfsiz sharoitda va ekologik talablarga rioya 
qilgan holda yetishtirilgan bo‘lishini ta‘minlash , savdo tarmoqlari mijozlarini sifatli 
mahsulotlar bilan ta‘minlash, mahsulot salomatlik va atrof-muhitga zarar yetkazilishini 
oldini olishga qaratilgan. 
36
D. Botirova ―Global G.A.P xalqaro standarti‖ Toshkent 2017. 5-b. 

---

63 
―Global G.A.P yo‘riqnomalari, standartlari va qoidalari katta imtiyozlarga egadirlar. 
Shular jumlasidan, mahsulot sifatining oshirilishi va oziq-ovqat xavfsizligini ta‘minlash, 
bozorlarga kirishini yengillashtirish, tarkibida kimyoviy va zaharlovchi moddalar 
qoldig‘ining chegaraviy miqdorini nazorat qilish imkoniyatlaridir.‖
37
Standartni tatbiq etish birinchi navbatda dehqon-fermerlar uchun foydali bo‘lib, ular 
yetishtirgan mahsulotlarini dunyo bozorlarida yanada kengroq raqobat ko‘rsatish 
imkoniyatini yaratadi. Bu orqali esa Yevropa bozorlariga eksport hajmining ortishi 
natijasida qo‘shimcha valyuta tushumi ortishiga omil bo‘lib xizmat qiladi. Buning zamirida 
Inson manfaati, sog‘ligi va jamiyatni sog‘lomlashtirish va tabiiy sog‘lom mahsulot bilan 
ta‘minlash vazifasi ustuvorligini ta‘minlashda xizmat qiladi. Bundan tashqari eksportdan 
maqsad sotish emas, balki, katta foyda olishdir. 
Bugungi kunda Global G.A.P standartini mamlakatimizning barcha qishloq 
xo‘jaliklarida keng joriy qilish va fermerlarni standart bo‘yicha tushunchalarining 
yetishmayotganligi muammo bo‘lib qolmoqda. Buning yechimi sifatida quyidagi ustuvor 
masalalarni ko‘rishimiz mumkin: 
- standartni davlat dasturiga kirgazish; 
- nazoratini tekshirish; 
- bajarilishini ta‘minlash zarur. 
Buning zamirida standartni joriy etish va uni bajarilishini nazorat qiluvchi ishchi 
guruh tashkil etish va bu guruh a‘zolari yilning har chorak davomida dehqonlar bilan 
uchrashuvlar tashkil etib, Global G.A.P bo‘yicha o‘z tavsiyalarini berib borishi maqsadga 
muvofiq bo‘ladi, degan fikrdamiz. 
Xulosa o‘rnida aytish joizki, mamlakatimizda qishloq xo‘jaligi sohasida 
yaratib berilayotgan imkoniyatlardan to‘laqonli foydalangan holda, bugungi shiddat bilan 
o‘sib borayotgan davrda qishloq xo‘jaligida katta mablag‘ sarflab kam foyda olish emas, 
balki kam xarajat qilib ko‘p foyda olish to‘g‘risida o‘ylab ko‘rish vaqti yetdi! 
 
Н.Б. Холбаев– магистрант, ТГЕУ