Italiya va Rossiya firmalari o’rtasidagi shartnomaga ko’ra, Italiya firmasiga

MANTIQIY SAVOLLAR: 
1.
Agar taraflar o’rtasidagi tijorat shartnomasida arbitraj kelishuvi nazarda 
tutilmagan bo’lsa, kelib chiqadigan nizolar yuzasidan yurisdiksiya masalasi 
qanday tartibda hal etiladi ? 
Arbitraj kelishuvi bu- taraflar o’rtasida kelib chiqqan yoki kelib chiqishi 
mumkin bo’lgan nizolarni hal etish uchun shartnomada yoki alohida bitim sifatida 
tuziladigan kelishuv hisoblanadi. Unda nizo doirasi, qo’llaniladigan huquq, til va 
arbitraj sudi o’tkaziladigan joy qayd etilishi lozim. Albatta, shartnomada chet el 
elementi mavjud bo’lishi lozim. Agarda mazkur element mavjud bo’lmasa, kelib 
chiqadigan nizolar milliy sudlar doirasida hal qilishga to’g’ri kelib qolishi mumkin. 
Agarda shartnomada umuman arbitraj kelishuvi keltirilmagan yoki belgilanmagan 

---

bo’lsa, yurisdiksiya ikki tomon o’rtasidagi kelishuvga asosan tanlanishi mumkin. 
Ba’zi adabiyotlarda esa arbitraj kelishuvining mavjud emasligi shartnomani 
haqiqiy emas deb topish mumkinligini keltiradi. Biroq namunaviy xarakterga ega 
bo’lgan UNICTRAL arbitraj qoidalarida shartnomani haqiqiy emas deb toshish 
haqida so’z yuritilmagan, balki kelishilgan holda yurisdiksiya tanlash lozimligini 
keltiradilar. Ko’p mana shunday holatlarda nizo sodir bo’lgan hudud yoki xalqaro 
normalar qo’llanilishi kuzatilgan 
2.
Agar taraflar o’rtasidagi tijorat shartnomasi o’z-o’zidan haqiqiy hisoblanmasa 
undagi arbitraj izohi yuzasidan qanday oqibat kelib chiqadi ? 
Shartnomaning haqiqiy emas deb topilishi arbitraj kelishuviga nisbatan ta’sir 
qilmaydi, ya’ni belgilangan arbitraj subyektini o’zgarishiga olib kelmaydi. Ya’ni 
taraflar shartnoma tuzilganda arbitraj kelishuvini shartnomaning bandi sifatida 
kiritib ketsalar yoki alohida bitim sifatida tuzilganda ham o’z “mustaqilligi” ni 
saqlab qoladi. Tegishli arbitraj sudi shartnomani haqiqiy emas deb topgan paytda 
o’ziga nisbatan ham mazkur kelishuvni haqiqiy emas deb topishi mantiqqa ham 
to’g;ri kelmaydi va bu holat namunaviy norma tariqasida Umumiy yunistrial 
qoidalari 2-7-moddalarida belgilab qo’yilgan.