Istiqlol avlodi

 
- O‘z-o‘zini o‘ldirishning o‘rta bosqichi 1 yilda 100 ming nafardan
20 kishi. Avstraliya, AQSh.
 
- O‘z-o‘zini o‘ldirishning eng yuqori bosqichi 100 ming nafar aholidan 20 va 
undan yuqori. Latviya (42.5), Litva (42.1), Estoniya (38.2), Vengriya (35.9).
Hozirgi kunga kelib Rossiya ushbu guruhlarning eng yuqori bosqichiga to‘g‘ri 
keladi. Uning ko‘rsatkichi 39 dan 60-70 ga qarab ko‘tarilmoqda.
2010-yilga kelib Rossiya o‘z-o‘zini o‘ldirishlar bo‘yicha 1-o‘ringa ko‘tarilgan.
 
Butun dunyo sog‘liqni saqlash tashkiloti o‘z-o‘zini o‘ldirishning
800 sababini sanab o‘tgan. Ulardan: 
41% - noma’lum; 
19% - jazolanishdan qo‘rquv hissi; 
18% - oilaviy xafagarchiliklar; 
18% - yurak kasalliklari; 
1.3% - pul yo‘qotishlar; (bankrotlik) 
1.5% - hayotdan ko‘ngil qolishi; 
1.2% - jismoniy kasalliklar. 

---

10 
O‘smirlardagi suitsidal holat 
O‘smirlik insonning balog‘atga yetish davri bo‘lib, o‘ziga xos xususiyati bilan 
kamolotning boshqa pog‘onalaridan keskin farqlanadi. O‘smirda ro‘y beradigan 
psixofiziologik, biologik o‘zgarishlar natijasida uning psixik dunyosiga tub burilish 
nuqtasi vujudga keladi. Balog‘at davriga 11 (12 -15) yoshli qizlar va o‘g‘il bolalar 
kiradilar. Kamolo
t
ning mazkur pallasida jismoniy o‘sish va jinsiy yetilish amalga 
oshadi. Hozirgi davrga kelib o‘smirlik yoshi 8-9 yoshni tashkil qilmoqda.
 
O‘smirlik davrida bo‘y bilan tana nomutanosib ravishda o‘sadi, natijada bolalar 
oriq, nimjon va uzun bo‘yli bo‘lib ko‘rinishadi.
 
O‘smirlik davrida ayniqsa psixologik jihatdan turli o‘zgarishlar yuz beradi. Bu 
davrda o‘smirlarda o‘zining ichki “meni” ustun bo‘lib qoladi. Ular har ishda o‘zlarini 
ko‘rsatishni xohlaydilar. Ko‘pincha diqqat markazida turishni yoqtiradilar. Ularda 
o‘ziga xos jizzakilik paydo bo‘ladi. Bu davrda o‘smirga negativ munosabat qilib 
bo‘lmaydi. Ko‘p hollarda sizning unga nisbatan biror ishni taqiqlashingiz, uni 
kamsitayotgandek tuyuladi. Chunki u alohida shaxs, endi uning o‘z shaxsiy fikri, o‘z 
shaxsiy ishlari bor. Ayrim ota–onalar bu davrga kelib o‘smir farzandlarini tarbiyalashga 
qiynalib qoladilar. Buning asosiy sababi bolaga bir xil munosabat qilishlaridir. Bolaga 
har bir yosh davrida har xil munosabat va turlicha tarbiya berish kerak. 8 yoshlik davrida 
bergan tarbiyani va munosabatni, 12 yoshda bera olmaysiz. Hozirgi bolalar ota-
onalariga ishonmay qo‘yganlar, ular ko‘pincha o‘rtoqlariga va hatto o‘zlari unchalik 
yaxshi bilmaydigan kishilarga ishonadilar, ichki sirlarini ularga aytadilar.
 
Ular har yerdan ma’lumot oladilar. Bu ma’lumotlarning qanchalik to‘g‘ri va 
aniqligini esa tahlil qilib o‘tirmaydilar. Ayniqsa bugungi globallashuv jarayonida 
internet oqimlaridan kirib kelayotgan turli axborotlar ko‘proq yoshlar ongini 
zaharlamoqda. O‘z joniga qasd qilishning oson yo‘li bo‘yicha internetda 9000 sayt 
mavjud. Shu saytlarga adashib kirib qolgan ayrim yoshlar suitsidga qo‘l urmoqdalar. 
Moskva shahrida yashovchi, 9-sinf o‘quvchisi shunday saytlarning biri tufayli o‘z joniga 
qasd qilgan. Buni sababi o‘rganilganda, qizning maktabdagi o‘qishi a’lo, do‘stlari–
dugonalari bilan munosabatlari yaxshi, ammo uyda ko‘p vaqtini internet bilan o‘tkazar 
ekan. Bunday fojiali hodisalar bizning bolalar bilan yuz bermasligi uchun ularda 
ommaviy madaniyatga qarshi immunitetni shakllantirish darkor. Biz o‘smirlar bilan 
ishlashda nafaqat ularning bo‘sh vaqtlari qolmasligiga urg‘u berishimiz, uni mazmunli 
o‘tkazish (to‘garaklar, sport, musiqa, san’at) balki ularning miyasida ham bo‘sh joy 
qolmasligiga ham erishishimiz darkor.